سیف الملوک مکمل تحریری حصہ

مُناجات
1
رِحمت دا مینہ پا خُدایا، باغ سُکّا کر ہریا
بُوٹا آس اُمّید میری دا ،کردے میوے بھریا
2
مِٹھّا میوہ بخش اجیہا ،قُدرت دِی گھت شِیرِی
جو کھاوے ،روگ اُس دا جاوے ،دُور ہووے دِلگیری
3
سدا بہار دئیں اس باگے ،کدے خزاں نہ آوے
ہوون فیض ہزاراں تائیں، ہر بھُکھّا پھل کھاوے
4
بال چراغ عشق دا، میرا روشن کردے سینہ
دل دے دِیوے دِی رُشنائی، جاوے وِچ زمیناں
5
نعمت اپنی وِی کُجھ مینُوں، بخش شناساں پاواں
ہمت دے دِلے نُوں ،تیرا شُکر بجا لیاواں
6
لاہ ہنیرا جہل برُے دا ،چانن لا عقل دا
بخش وِلایت شعر سُخن دی، یُمن رہے وِچ رُلدا
7
اوّل دِے دِل ،جِس وِچ ہوون ،سُچے سُخن خزانے
لعل جواہر کڈھ کڈھ دیوے ،قُوّت بخش زُبانے
8
طبع میری دانافہ کھولیں، مُلکیں مُشک دُھمائیں
سُن سُن مغز مُعطر ہوون، بُو عِشق دِی پائیں
9
سُخن میرے دِی شکروں ہوون، مٹِھّے مُنہ قلم دے
شعر میرے دے عطروں کاغذ، لاوے خال رقم دے
10
وؤہٹی نویں کتاب میری نوں، جوبن بخش سنگھاریں
پاک نظر دے ویکھن والے، ندی عشق دی تاریں
11
جے کوئی میلی اکھّیں ویکھے ،عیب دھِگانے لاوے
اوہ بھی عدل تیرے دے گھر تھیں ،کُجھ سزائیں پاوے
12
مر مر ہِک بناون شیشہ، مار وٹّہ اِک بھندے
دُنیا اُتّے تھوڑے ریہہ گئے،قدر شناس سُخن دے
13
اوّل تے کُجھ شوق نہ کسے، کؤن سُخن اج سُندا؟
جے سُنسی تاں قصّہ اُتلا ،کوئی نہ رمزاں پُندا
14
لدگئے اوہ یار پیارے ،سُخن شناس ہمارے
سُخن صراف مُحّمدبخشا ،لعلاں دے ونجارے
15
مجلس بَہہ بَہہ گئے سیانے ،کر کر ہوش سنبھالے
ہک دُوئے سنگ ورتی اُلفت ،جیؤں بھلیاں دے چالے
16
لے لے گئے سُخن دی لذّت ،پی پی مست پیالے
خالی ریہہ گئے مٹ محُمدّ ،خانے مجلس والے
17
کدھرے نظر نہ آوے کوئی ،بھرے پیالے والا
جے دِسےّ تاں ورتے ناہیں، نہ ہِک گُھٹ نوالا
18
کہے اساں تھیں اوہلے ہوئے، ساقی مٹ پیالے
ہائے افسوس مُحمّدبخشا ،کؤن کرے اُپرالے
19
یاراں باجھ شراب سُخن دا ،ورتن تے کد جیوسی
سُچا میلا کڈھ مُحمّد ،جو پیوسی سو پیوسی
19​

 

جواب: سیف الملوک مکمل تحریری حصہ

واحِدہُ لا شریک دِی حمد​

1
اوّل حمد ثناء اِلٰہی, جو مالک ہر ہر دا
اُس دا نام چِتارن والا ، کِسے میدان نہ ہردا
2
کام تمام میسّر ہوندے، نام اوہدا چِت دھریاں
رِحموں سُکےّ ساوے کردا، قہروں ساڑے ہریاں
3
قُدرت تھیں، جس باغ بنائے، جگ سنسار تمامی
رنگ برنگی بُوٹے لائے ،کُجھ خاصے کُجھ عامی
4
ہکناں دے پھل مِٹھّے کیتے پت اُنہاندے کؤڑے
ہکِناں دے پھُل کاری آون نفعے پھلاندے تھوڑے
5
ایس عجائب باغے اندر ،آدم دا رُکھ لایا
معرفت دا میوہ دے کے، واہ پھلدار بنایا
6
رحمت دا جد پانی لگا ،تاں ہویا ایہہ ہریا
ہر ہر ڈالی نے پھل پایا ،سر دھرتی جد دھریا
7
واہ وا خالق سرجنہارا ،ملکاں جِن انساناں
اربع عناصر تھیں جس کیتا ،گُونا گوں حیواناں
8
کُن اوہدی نوں کوئی نہ پُہتا، عاقل بالغ دانا
درجس دے سر سجدے سٹے، لوح قلم اسماناں
9
حُکم اوہدے بِن ککھ نہ ہِلدا ،واہ قُدرت دا والی
جِیا جُون نِگاہ اوہدی وِچ، ہر پتر ہر ڈالی!
10
آپ مکانوں خالی ،اُس تھیں ،کوئی مکان نہ خالی
ہر ویلے ہر چیز مُحمّد ،رکھدا نِت سنبھالی
11
جُون ہزار اٹھاراں، اُس نے، دُنیا وِچ بنائی
صُورت سیرت تے خاصیت، وکھو وکھری پائی
12
جُدا جُدا ہرجُونے جوگے، جگ تے کیتے کھانے
اَنّھے لُوہلے ماڑے موٹے، ہر نُوں نِت پُچانے
13
جو جو رِزق کسے دا کیتُس لکِھیا کدے نہ ٹالے
لاکھ کروڑ تکےّ برُیایاں پھر بھی اونویں پالے
14
آدم تھیں لے اِس دم توڑی، لاکھ ہوئے مرمٹّی
صُورت جُدا جُدا سبھس دِی، علم اوہدے وچ گھتّی
15
وکھو وکھرے لیکھ سبھس دے ،لِکھ چھڈ یوس ہکواری
جمّن مرن نہ گھُسّن دیندا، ساعت ادھّی ساری
16
ہکو فرش زمیں دا سارا، ہِکو مِینہ تراوت
بُوٹے رُکھ زمیں پر جتنے ،سبھناں وچ تفاوت
17
سے ناڑیں اک پتراندر، جو ڑ کئی وچ جوڑے
علم اوہدے وچ ککھ نہ بھُلا، سبھ معلم بِن لوڑے
18
صنعت دا کُجھ انت نہ لبھدا ،نظر کرو جس جائی
دھن اوہ قادر ِسرجنہارا ،جس سبھ چیز بنائی
19
جے ہک مچھر دا پر بھجے ،توڑے جو جگ لگے
ہر گز راس نہ ہوندا مُڑ کے، جیونکر آہا اگے
20
اِتنا کم نہیں کر سکدے، دا نشمند سیانے
حکمت پاک حکیم سچّے دِی ،کؤن کوئی سبھ جانے
21
آپے دانا آپے بینا، ہر کم کردا آپے
واحد لاشریک الٰہی ،صِفتاں نال سہا پے
22
ربّ جبّار قہّار سُنیندا ،خوف بھلا اِس بابوں
ہے ستّار غفّار ہمیشہ، رِحم اُمّید جنابوں
23
بادشہاں تِھیں بِھیکھ منگاوے، تخت بہاوے گھاہی
کُجھ پرواہ نہیں در اُس دے، دائم بے پرواہی
24
صُمٌ بُکمٌ رہن فرشتے ،کِس طاقت دم مارے
در اُس دے پر عاجز ہو کے، ڈھیندے بُزرگ سارے
25
ہرڈھٹھے نُوں ہتھی دیندا، بخشنہار خطائیاں
دِتیوس سُخن زُباناں اندر ،سخُناں وِچ صفائیاں
26
ہر در توں دُرکارن ہوندا ،جو اُس در تھیں مُڑیا
اوسے دا اُس شان ودھایا، جو اُس پاسے اُڑیا
27
بادشہاں دے شاہ اُس اگّے، مُنہ ملدے وِچ خاکاں
اؤگنہار کہایا اوتھے ،سچیاں صافاں پاکاں
28
مغرُوراں نُوں پکڑ نہ کردا، اوسے وقت شتابی
معذُوراں نُوں چُکّے ناہیں، کر کے قہر خرابی
29
جے کر خفگی کرے اساں پر ،تک کے کمّاں برُیاں
بخشش کر کے مہریں آوے ،پھیر اوہدے در ہُریاں
30
ماؤ پیؤ دی بے فرمانی ،جو بیٹا نِت کردا
فرزندی دا پیار نہ رہندا ،کہن کویں ایہہ مردا
31
سجّن بھین بھرا نہ ہوون، راضی جِس بھرواں
گھر آئے داکرن نہ آدر ،کپّن اوہدیاں باہواں
32
دوست یار کِسے دا ہِک دِن ،آدر بھاء نہ ہووے
پھر اوہ مُکھ وِِکھاندا ناہیں، یاری تِھیں ہتھ دھووے
33
نفر غُلام کِسے دا ہووے ،خدمت اندر ڈِھّلا
خاوند نوں کد چنگا لگدا ،جھڑکے کر کر گِلّا
34
میر وزیر مصاحب شاہ دے، ُحکموں باہر ہوون
شاہ کھدیڑے غُصّہ کر کے ،ہور بھی نؤکر روون
35
واہ وا صاحب بخشنہارا ،تک تک ایڈ گُناہاں
عِزتّ رِزق نہ کھسّے ساڈا، دیندا پھیر پناہاں
​

 

جواب: سیف الملوک مکمل تحریری حصہ

36
دوئے جہان اسماناں زمیاں، جو وافر بے اوڑے
وِچ سمندر عِلم اوہدے دے ،ہِک قطرے تِھیں تھوڑے
37
کھانے پاء بہائیوس چوکی، ڈاہ زمیں دا پّلا
سجّن دُشمن چنگے مندے ،دیندا نہ دھرکلّا
38
جے اوہ قِہر کماون لگدا، کؤن کوئی جو چُھٹدا
رحمت اُس دِی جگ و سائے، ہر ہِک نِعمت لُٹدا
39
بندگی دِی پرواہ نہ اُس نُوں، گھاٹا نہیں گُناہوں
زُہد عِبادت تاہیں ہوندے ،جاں گھلّے درگاہوں
40
سدا سلامت راج اوسے دا، اُس در سبھ سلامی
آدم جِن ملائک ہر شے، جِیا جُون تمامی
41
مان کریندیاں مان تروڑے ،مسکینا ں دا ساتھی
کوہ قافاں وِچ روزِی دیندا، سیِمُر غاں نُوں ہاتھی
42
لُطف کُنندا کرم کُنندہ، ہر دے کام سنوارے
سبھ خلقت دا راکھا اوہو ،بھیت پچھانے سارے
43
سبھ وِڈیائی اُس نُوں لائق، بے پرواہ ہمیشہ
ہِکناں تاج سعادت دیندا، ہِکناں بد اندیشہ
44
عیب میرے پر پلّا دیندا ،ہُنر کریندا ظاہر
جدوں کرم دا واڑا کر دا ،کوئی نہ رہندا باہر
45
ہر عاجز پر رِحمت کردا ،کرے قبُول دُعائیں
بِن منگے لکھ دیوے داتاں، محرم بن کے سائیں
46
ہر کوئی مُحتاج اُسے دا ،منگن ہارا در دا
ہر گِز کِیتی اُس دِی اُتّے، اُنگل کوئی نہ دھردا
47
دائم نیکو کاری کردا ،نیکی اُس نُوں بھاوے
بدیاں بھی پھر بخش گُزر دا، جاں رحمت پر آوے
48
سُورج تارے اُٹھ قطارے ،مشرق مغرب جاندے
خاک زمیں دِی ثابت رکھدا، پانی تے تھر باندے
49
دھرتی پوند ڈُلاندی آہی ،ایدھر اودھر ہو کے
حکمت نال لگائیوس مُحکم ،کوہ قافاں دے کوکے
50
قطرے ہِک منی دے تائیں، کے کُجھ جو بن دیندا
پانی اُتّے صُورت لِکھّے ،حکمت عجب کریندا
51
اُس صُورت وِچ سِیرت پاوے ،اہل بصِیرت تکدے
انھّے لوک اسمتر بھائی ،قدر پچھان نہ سکدے
52
وٹّے دے وِچ لعل ٹکِاندا، جانن قِیمت پاندے
ساوی شاخوں ویکھ نکالے ،گُل پھل رنگ رنگاں دے
53
سِپاں اندر موتی کردا، رکھ کے قطرہ پانی
شِکماں وچّوں باہر آنے، صُورت بی بی رانی
54
اگاّ پِچھاّ اُس نُوں معلم، نہ چھُپیا ہِک ذرّہ
دانا بینا کشف قلُوبی ،حییّ قیّوم مقرّہ
55
کنّاں باجھوں سنُنے والا ،تکدا ہے بِن نیناں
باجھ زُبان کلام کریندا ،نہ اُس بھائی بھیناں
56
غالب امر مبُارک اُس دے، نہ ہویاں نُوں کیتا
ہویاں نُوں نابُود کریسی ،آپ ہمیشہ جیتا
57
خاک ہویاں نُوں دُوجی واری، مُڑ کے زِندہ کرسی
وِچ میدان قیامت والے ،ہر کوئی لیکھا بھر سی
58
سبھ جہان کُوکیندا ایہو ،ہے تحقیق اِلٰہی
لیکن کُن مُبارک اُس دی ،کِسے نہ لدھّی آہی
59
صفت اوہدی نُوں فہم نہ پُہتا ،ذاتے وہم نہ پاندے
اُس ڈابے کئی بیڑے ڈوبے، تختہ ہویا نہ باندے
60
اُس میدان نہ چلّے گھوڑا ،شینھ حیرت دا گجےّ
خاص پہلے لَا اُحصِی کہہ کے ،اُس دوڑوں سن رجےّ
61
ہر جائی نئیں چلدی بھائی، جیبھے دی چترائی
کن ڈورے جِبّھ گُنگی ہوندی ،جاں کوئی جاگہ آئی
62
اُس مجلس دا محرم ہو کے، پھیر نہ مُڑدا کوئی
جو ایہہ مست پیالہ پیندا ،ہوش کھڑاندا سوئی
63
اُس خونی دریاؤں ڈردے، عقل فکر دے سائیں
کس دی بیڑی باہر آئی ،پہنچ اجیہیں جائیں
64
جیکر تینُوں طلب مُحمّد ،اُس رستے ٹُر اُڑیا
مُڑ آون دی رِکھ نہ ہِکھی، ایتھوں کوئی نہ مُڑیا
65
نال ریاضت کریں صفائی ،سان فقر دی گھس تُوں
مت خُوشبو عشق دی کرسی، طالب عہد اَلَستُوں
66
پَیر طلب دے کھڑسن اوتھے ،اُڈیں حُب دے بالوں
اگّوں پکڑ یقین لنگھا سی ،پڑدے پاڑ خیالوں
67
ایہہ دریا مُہانے باجھوں ،لنگھن مُول نہ ہوندا
رُڑھ مردا یا ڈُبدا جیہڑا، آپ ہکلاّ پوندا
68
جِنھّاں ملاح منایاناہیں ،بیڑے چڑھے نہ اُس دے
راہوں پرت پئے وچ باراں، مُفت نکڑمے مُسدے
69
رستہ چھوڑ نبی ﷺ دا ٹُریاں ،کوئی نہ منزل پُگدا
جے لکھ محنت ایویں کریئے، کلّر کول نہ اُگدا
70
رستہ صاف نبی ﷺ دے پِچھے ،ہور نہ جانو کوئی
اوہو کرے شفاعت ساڈی ،تاہیں مِلسی ڈھوئی​

89​

 

جواب: سیف الملوک مکمل تحریری حصہ

حضُور سرورِ کائنات ﷺدِی نعت​

1
واہ کریم ﷺ اُمّت دا والی، مِہر شفاعت کردا
جِبرائیل جہیے جِس چاکر، نبیاں دا سر کردہ
2
اوہ محبُوب حبّیب ربّانا ﷺ، حامی روز حشر دا
آپ یتیم یتیماں تائیں ،ہتھ سِرے پر دھردا
3
جے لکھ واریں عطر گُلابوں، دھویئے ِنت زُباناں
نام اُنہاں دے لائق ناہیں، کے قلمے دا کانا
4
نعت اُنہاں دِی لائق پاکی ،کد اساں ناداناں
میں پلیت ندِی وِچ وڑیا ،پاک کرے تن جاناں
5
نال اِشارت ٹُکڑے کیتا، جِس نے چن اسمانی
سُک روڑاں تھیں جِس پڑھایا، کلمہ ذِکر زُبانی
6
مُعجزیوں اُس بُہت ودھائی ،تھوڑی سی مہمانی
لشکر تساّ سبھ رجایا، ہِکسے کاسے پانی
7
صدر نشین دِیوان حشر دا، افسر وِچ اِماماں
کُل نبی مُحتاج اِنہاندے ،نفراں وانگ غلاماں
8
دُنیا تے جد ظاہر ہویا، گھُر یا دین دمامہ
کوہ قافاں نے سیس نِمایا، کوٹ کُفّار تماماں
9
تخت چبارے شاہی کنبے ،ڈھٹّھے کُفر منارے
چھیک دِتّے قُرآن اوہدے نے، اگلے دفتر سارے
10
سبھو نُور اوسے دے نُوروں ،اُس دا نُور حضُوروں
اُس نُوں تخت عرش دا مِلیا ،مُوسیٰ نُوں کوہ طُوروں
11
لَو لَا کَ لَمَا خَلَقتُ الکَونَ ،آیا شان اِنہاں دے
جِنّ اِنسان غُلام فرِشتے، دوئے جہان اِنہاں دے
12
نُور ِمحُمدّ ﷺ روشن آہا ،آدم جدوں نہ ہویا
اوّل آخر دوئے پاسے، اوہو مل کھلویا
13
پاک جمال اوہدے نوں سِکدے ،روح نبیّاں سندے
حُوراں ملک اُنہاندی خاطر ،خدمت کارن بندے
14
ولی جِنہاں دِی اُمّت سندے، نبیاں نال برابر
اُمّت اُس دِی بنیا لوڑن ،مُرسل ہور اکابر
15
حُسن بازار اوہدے سے یُوسؑف ،بردے ہووکاندے
ذُوالقرؑنین سلُیمؑاں جیسے ،خدمت گار کہاندے
16
عیسؑیٰ خاک اِیہناں دے در دی، گھِن تیمم کردا
تاہئیں دست مُبارک اُس دا ،شافی ہر ضرر دا
17
خال غُلامی اِس دِی والا ،لایا پاک خلیلؑے
جانی نُوں قُربانی کیتا ،مہتر اسما عیؑلے
18
مُوسؑیٰ خضؑر نقیب اِنہاندے، اگّے بھجن راہی
اوہ سلطان مُحمّد ﷺ والی ،مُرسل ہور سپاہی
19
دہ سے سدّ جنہاں نُوں ہویا، نیڑے آء پیارا
نعت اِنہاں دِی کے کُجھ لِکھّے، شاعر اؤ گنہار​

108​

 

جواب: سیف الملوک مکمل تحریری حصہ

معراج شریف دا ذکر​

1
آئی رات مُبارک والی، بھاگ اساڈے جاگے
سجناں تے خُوش مُشکاں ڈُہلیاں، دُشمن سرسُہاگے
2
اسماناں پر تارے رؤشن، شمع چراغ یگانے
سِکدیاں یاراں نُوں آ پُہتے ،سِکّاں دے پروانے
3
وحی وکیل لیایا سدّا ،نالے گھوڑا جوڑا
آملِیے ہِک جوڑ مُحمّدﷺ، تینُوں قُرب نہ تھوڑا
4
ہر دم سِک تُساڈی سانُوں ،آئی رات مِلن دی
سد گھلیوں وڈیائی دے کے ،عزّت ودھّی سجن دِی
5
لوح قلم اسماناں زمیاں ،دوزخ جنت تائیں
کُرسی عرش مُعلیٰ ویکھیں ،سیر کریں سبھ جائیں
6
عزّت قُرب تُساڈا ویکھن ،حُوراں ملک پیارے
نالے رُوح نبیاں سندے ،ہون سلامی سارے
7
دوزخ جنّت وِچ اسماناں ،جو خلقُ اللہ وسدی
پاک جمال تُساڈے کارن، ہر دی جان ترسدی
8
ویکھ جمال حبیب ﷺ میرے دا ،صدقے صدقے جاون
شرف سعادت پاون سارے ،شُکر بجا لیاون
9
ہویا سوار بُراقے اُتّے ،اوہ سلُطان عرب دا ﷺ
چائی واگ مُحبّت والی ،ٹُریا راہ طلب دا
10
لے لے نذراں ملدے اگّوں، رُوح تمام نبیاں
خِدمت اندر حاضر ہوئے ،بدھّے لک ولیاّں
11
سے سنگار کیتے سبھ حُوراں ،منگل گاون کھلیاں
اج جنجاں دا لاڑا آیا ،مل مل رکھو گلیاں
12
اَسریٰ دا سرگشت سرے تے، افسر سی لولا کی
طٰہٰ تے یٰسین پھُلّاں دا ،سہرا شرم تے پاکی
13
سوہنی جھنڈ مُعنبر سر تے، چمکے نُور دُخانوں
سُرمہ سی مازَاغَ اکھّیں وِچ ،گل تعویذ قُرآنوں
14
نعت درُود صلوٰۃ سلاموں ،چھٹیاں جھُولن قطاراں
صلی اللہ علیہ وسلم ،کرن نقیب پکُاراں
15
چھوڑ اسماناں زِمیاں تائیں، سرور ﷺ گیا اگیرے
جتھّے وحی نہیں ونج سکدا ،ہٹ بیٹھا کر ڈیرے
16
سرور نے فرمایا اُس نُوں ،جے تُوں ساتھی میرا
چل اگیرے نال اساڈے، کیوں بیٹھوں کر ڈیرا
17
کیتی عرض فرشتے حضرت ،کؤن اسیں بے چارے
جے ہِک گِٹھ اگیرے ہوواں، سڑ جاندے پر سارے
18
نئیں مجال اساڈی اگّے، چمکن نُور تجلّے
ایسا قُرب تُسانُوں لائق، جاؤ ہِک ہکلّے
19
جتّھے قدم تُساڈا اوتھے ،ہور نئیں کوئی پُجدا
اہل کمال جلال محُمدّ ﷺ ،تُوں ہی تُو ہیں سُجھدا
20
سبھ کسے تھیں گئے اگیرے ،چاء چاء پردے نُوری
قَابَ قؤسین اَو ادنیٰ تائیں، پایا شان حضُوری
21
جانی نال ملے دِل جانی ،وِتھ نہ رِہیاّ ذرّہ
خلعت تُحفے ہدیے لے کے، آئے پھیر مقّررہ
22
ایسا نبی جنہاں دا والی ،سو اُمّت کیوں جھُرسی
عیب گُناہ خطایاں بابت، کیوں دوزخ ول ٹُرسی
23
کے کُجھ نعت تُساڈی آکھاں، خلقت دے سردارا
لاکھ صلوٰۃ سلام تیرے تے، لاکھ درُود ہزارا
24
تُدھ پر ہون درُود اللہ دے ،آل اؤلاد تیری تے
پیرواں اصحاباں اُتّے، بھی بنُیاد تیری تے
25
پیر مُرید صدیق اکبر سن، پہلے یار پیارے
حق جنہاں دے ثَانِیَ اثنَینِ، اِذ ھُمَا فِی الغَارِ
26
یار دُوجا فارُوق عمُر سی ،عدل کیتا جس چھڑکے
ایہہ شیطان رجیم رُلایا، پنجے اندر پھڑکے
27
شب بیدار غنی سی ترِیجا، جامع جو قرآنی
عثُمان ذُوالنورین پیارا ،مہتر یُوسف ثانی
28
چوتھا یار پیارا بھائی ،خاصہ دِل دا جانی
دُلدُل دا اسوار علی ہے ،حیدر شیر حقانی
29
لَحمُکَ لَحمِی دَمُّکَ دَمّیِ، شان جِنہاندے آیا
سخی بہادر جگ وِچ نادر ،جِس دا عالی پایہ
30
ذُوالفِقار جنہاں نُوں اُتری ،خلعت فقر حضُوروں
جُمل جہان ہوئی رُشنائی شاہ ،مرداں دے نُوروں
31
جمدّڑیاں سن جس دے اگے، بُتّاں سیس نوائے
خیبر کوٹ کفار گِڑائیوس ،ڈنکے دین وجائے
32
ستّر دو بہتر واریں ،راہ اللہ دے وِکیا
دوئے امام دِتے راہ مولیٰ، پھیر صبر کر ٹِکیا
33
رباّ اِنہاں اِماماں پِچھّے، جو گُل لال نبی دے
پاک شہید پیارے تیرے ،افسر آل نبی دے
34
ہِکناں عِشق تیرے دے پیتے، بھر بھر زہر پیالے
خنجر جھاگ مُحبّت والی، ہِکناں بدن حلالے
35
ہوندی قُوّت زور نہ لایا، بیٹھے من رضائیں
پانی باجھ پیاسے چلّے ،دِین دُنی دے سائیں
36
عِشق تیرے وِچ گھائل ہوئے، مائل حُسن ازل دے
سر ِدِتّے پر سِی نہ کِیتی، شادی کر کر چلدے
37
پِیر سَنے وِچ نِیر عِشق دے، بیڑا میرا تاریں
میں عاجز مسکِین بندے نُوں، نال اِیمانے ماریں
38
توڑے رد سوال کریسیں ,توڑے عرض قبُولے
میں بھی دوہیں جہانی پھڑیا, دامن آل رسُولے
39
یا نبی اللہ جے کُجھ دِتّا ، قدر تینُوں ربّ والی
ذرِّے جِتنا گھٹدا ناہیں، ہتّھوں ہوندا عالی
40
اؤگنہار طُفیل تُساڈے ،اسیں بہشتیں جائیے
رحمت اتے لقاء مہر دا، پاک جنابوں پائیے
41
ہور کسے کُجھ نیکی ہوسی، توشہ خرچ قبر دا
مینُوں ہکّو نام تُساڈا ،گہنا روز حشر دا
42
تینُوں قوّت بخشی مؤلیٰ ،سبھ خلقت بخشاویں
ہوندے زور سوال نہ موڑیں، نبی کریم کہاویں
43
دوست دُشمن چنگا مندا جے ،کوئی ہوئے سوالی
کد کریماں دے در اُتّوں ،مُڑ آوے ہتھ خالی
44
رکھّی جھول تُساڈے اگّے، پاؤ خیر یتیماں
اؤ گنہار کُوچجیں بھریا ،بخشیں نبی کریما
45
کیتی بے فرمانی تیری ،بُھلاّ پھریوس راہوں
نام اللہ دے بخش بے ادبی، نہ کر پکڑ گُناہوں
46
سُخن نہیں کوئی ہوندا میں تھیں، تیری شان قدر دا
طٰہٰ تے یٰسین الٰہی ،صفت تُساڈی کردا
47
بُہت عزّت لؤلاکی تینُوں، کے میں صِفت سنُاواں
آل اصحاب سمیت سلاماں، ہور درُود پچُاواں
48
آل اؤلاد تیری دا منگتا، میں کنگال زیانی
پاؤ خیر مُحمّد تائیں ،صدقہ شاہ جیلانی​

156​

 

جواب: سیف الملوک مکمل تحریری حصہ

حضرت غوث الاعظم دی مدح​

1
واہ وا میراں شاہ شہاں دا ،سیّد دوہیں جہانی
غؤث الاعظم پِیر پِیراں دا، ہے محبُوب ربّانی
2
نانک دادک ولوّں اُچّا ،سُچّا حسبوں نسبوں
نبیاں نالوں گھٹ نہ رہیا ،ہرصفتوں ہر وسبوں
3
نبیاں نُوں ربّ ولّوں آندے، وحی سلام سُنیہے
وحی نہ محرم میراں تائیں، دَسّےبھیت اجیہے
4
نام نڑنویں اُس نوں بخشے، حُکم ایہو فرمایا
اعظم اِسم تُساڈا نانواں ،جس پڑھیا پھل پایا
5
آل نبی اؤلاد علی دِی ،سِیرت شکل اِیہناں دِی
نام لیاں لکھ پاپ نہ رہندے ،میل اندر دِی جاندِی
6
سے برساں دے موئے جوائے، سُکے نیر وگائے
کھُتھے رُوح فرشتے ہتّھوں ، لِکھے لیکھ مٹائے
7
غؤثاں قُطباں دے سِرمِیراں ،قدم مُبارک دھریا
جو دربار اِیہناں دے آیا، خالی بھانڈا بھریا
8
نبیاں تے جد اؤکڑ آئی ،رُوح میراں دا پُہتا
مُشکل حل کرائی ہر دی، قُرب شاہاں دا بُہتا
9
اُس محبُوب الٰہی جیسا ،جگ پر سخی نہ کوئی
مُشت نمونہ سُن خرواروں، ہکدن کیسی ہوئی
10
ڈیگر ویلے ہکس مُریدے ،کیتی عرض ضرُوروں
یا حضرت اج کوئی سخاوت، ڈِٹھّی نئیں حضُوروں
11
باطن اندر کیتی سائیاں ،سانُوں نظر نہ آئی
یا کوئی ہور اسرار اجیہا ،جس دیہاڑ لنگھائی
12
حضرت نے فرمایا شخصا، جے لکھ باطن کیتی
لیکن تُساں نہ ڈِٹھّی کوئی، جو بیتی سو بیتی
13
ظاہر بھی کُجھ دسّاں تینُوں ،پلک نہ جاندا خالی
ایہو جیہی ہمیش سخاوت ،کھڑدے روز سوالی
14
ست وِیہاں کوئی عاصی مُجرم، چُن چُن بُرے لیاؤ
نظر اساڈِی اگّے رکّھو، ساعت ڈِھّل نہ لاؤ
15
خدمت گاراں پکڑ لیاندے، اوگنہار نکارے
میراں نظر کرم دی کیتی ،غوث بنائے سارے
16
ہک کوئی ولی اللہ دا ہویا، رد کسے تقصیروں
چور اُچکاّ تے مُنہ کالا، ربّ بنایا پیروں
17
جِت ول جاوے نکِےّ وڈّے ،لوگ سبھو دُرکارن
ایہہ مردُود اِلٰہی سندا، آیا ہے کِس کارن؟
18
منگیا خیر نہ پیندا کِدھروں، نہ مِلدا گھُٹ پانی
بھُکھّا تے ترہایا وتدا ،پکڑی چال نِمانی
19
ترے سے سٹھ ولی دے قدمیں، لگا واروواری
اوہ تقصیر معاف نہ ہوئی ،دِن دِن ودھ قہاری
20
صاف جواب ولیّاں دِتّا ،تُوں مردُود جنابی
جے کوئی کرے شفاعت تیری، اُس دے باب خرابی
21
اوڑک ہکس ولی نے کہیا ،جا بغداد سُہاوے
اوہ میراں محبُوب خُدا دا، مت تینُوں بخشاوے
22
مُنہ کالا کر گیا نمانا ،حضرت دی درگاہے
حق اوہدے وچ رحمت منگی، میراں شاہنشاہے
23
ہویا حُکم جنابوں میراں ،نہ کر اس دی یاری
جو اُپرالا اِس دا کرسی ،اُس دے باب خواری
24
اِس گلّوں محبُوب الٰہی ،رُس ہویا مُڑ راہی
جاں ہِک قدم اٹھایوس اونویں ،ہویا حُکم الٰہی
25
ایہہ مردُود زیانی بخشاں، ہور ہزار اجیہا
رُس نہیں محبُوب پیارے ،منیم تیرا کہیا
26
دُوجا قدم اٹھایا حضرت، پھیر کہیا ربّ والی
دو ہزار اجیہا بخشاں، نالے ایہہ سوالی
27
تریجا قدم مُبارک چایا ،آیا حُکم حضُوروں
ترے ہزار اتے ہِک ایہہ بھی ،واصل کرساں نُوروں
28
تیرا کہیا کدے نہ موڑاں، اے محبُوب یگانے
اوہ سارے جد قُطب بنائے، پِیر پڑھے شُکرانے
29
ایسی عِزت خاطر تیری، ربّ دے خاص عزیزا
آس تُساڈی رکھّاں میں بھی، اوگنہار نچیزا
30
سیوا دار تساڈا حضرت ،کوئی نہ رہیا خالی
سخی دوار تساڈے اُتّے، میں کنگال سوالی
31
لَکھّاں خیر تُساڈے لیندے ،بِن منگے بِن لوڑے
دِین دوان سبّھو ہتھ تیرے، کوئی نہ ٹھاکے ہوڑے
32
میں پاپی شرمندہ جھُوٹھا، بَھریا نال گُناہاں
ہِکّو آس تُساڈے در دِی ،نہ کوئی ہور پناہاں
33
میں انّھا تے تِلکن رستہ، کیونکر رہے سنبھالا
دھکّے دیون والے بہُتے، تُوں ہتھ پکڑن والا
34
تُوں پکڑیں تاں کوئی نہ دھکے، پہنچ شتابی کر کے
گُھمّن گھیر اندر انتارُو، لگھ نہ سکّاں ترکے
35
تِلک تِلک کے مُنہ سِر بھریا، گندی گلی گیاہاں
تکدا لوک تماشے حضرت ،میں بے حال پیاہاں
36
پاک نہیں ہتھ پکڑ اُٹھاندے، بھریوس نال پلیتی
یا میراں کے حال بندے دا، جے تُدھ سارنہ لیتی
37
چوراں نُوں تُوں قُطب بنایا، میں بھی چور اُچکّا
جِس درجانواں دھکّے کھانواں، ہِک تیرا درتکاّ
38
سُن فریاد پیراں دے پیرا ،دھکّا دئیں نہ میں نُوں
بے کساں دا والی تو ہیں، شرم دِتّی ربّ تیں نُوں
39
آپ مُہاری پِچھّے پئیاّں، سٹ نہ جائیں مردا
عرض کرن دے لائق شاہا، سُخن نہ میں تھیں سردا
40
عرض کراں شرمِندہ تھِیواں ،کے میں کراں کُکارا
مُنہ میرا کد عرضاں لائق، ناقص عقل بیچارہ
41
مت کوئی سُخن ان بھانا نکِلے، عاجز مُفت مریواں
رکّھو قدم میرے سر حضرت، سدا سُکھالا تھیواں
42
بچیاں دا سر صدقہ میں ول ،نظر کرم دی پاؤ
شاہ مُقیم مُحمّد پچھّے ،پاک جمال دِکھاؤ
43
میں بے جانا اؤ گنہارا، لائق نہیں جمالاں
تینُوں سبھ تؤفیقاں حضرت، نیک کرو بدحالاں​

199​

 

جواب: سیف الملوک مکمل تحریری حصہ

حضرت شاہ مُقیم حجروی دِی مدح​

1
حضرت مِیراں شاہ مُقیما، تیرا شان زِیادہ
سوہنا سخی جِدھے گھر جایا ،علی امیر شہزادہ
2
نُوری ملک کریندے چُوری، حُوراں منگل گایا
بالا پِیر لکھّاں دا داتا ،دھن مائی جِس جایا
3
عالم تے رُشنائی ہوئی ،چڑھیا چن نُورانی
حسنی سیّد پیدا ہویا ،صُورت یُوسف ثانی
4
حُجرے اندر گھُریاں بھیراں، دِینی ڈنکے مارن
لعل بہاول شیر قلندر، دم دم نال پُکارن
5
طوطے مینا خُمرے بولن ،دھن مُقیم مُحمّد
گودِی وِچ کِھڈاوے جِس نُوں، نبی کریم مُحمّدﷺ
6
جِس نُوں ویکھ سوا لکھ ہویا، عارف اہل وِلایت
کِس نُوں طاقت آکھ سُناوے ،اِسدے قُرب نہایت
7
آل نبیؐ اولاد علیؑ دِی، واہ سیّد گیلانی
دستگیر جِنہاں دا دادا ،کؤن تِنہاں دا ثانی
8
کُتّےجو درگاہ اوہدی دے ،شیراں اُپّر بھارے
پِیراں دے سر پَیر مُحمّد، واہ وا پیر ہمارے
9
پِیراں دے درباروں پاوے ،دائم خلق مُراداں
مینُوں بھی کُجھ شؤق الٰہی، بخشو سُن فریاداں
10
دمڑی والا لعل تُساڈا ،جِس دِی ہے منظُوری
پاک جناب اِنہا ں دِی اندر، مینُوں کرو حضوری​

209​

 

جواب: سیف الملوک مکمل تحریری حصہ

مُرشد ھادی حضرت پیرا شاہ غازیؒ دی مدح​

1
بِسمِ اللہ بِسمِ اللہ اگّوں ،مدح مُبارک آئی
ہادی مُرشد دِی جِس دُولے، چارے کوُٹ نوائی
2
مُسلم ہندُو کوئی نہ نابر، سیوے سبھ لوکائی
داتا سخی محُمدّبخشا ،دِن دِن دیگ سوائی
3
عاجز نِردھن اُس دے در تے، لکھ نعامت کھاندے
ہِک دمڑی دا تُحفہ لے کے ،دیندا دان لکّھاں دے
4
شاہ سُلطان اوہناں دے بوہے، عاجز بن وِکھاندے
عاجز اُس دے شاہ سدا ون، اُس دا مان رکھا ندے
5
اُس در دے سگ عاری کولوں ،شیر ببرّ بھؤ کر دا
اگّے چڑھے نہ چِڑی اوہدی دے، باز شکاری ڈر دا
6
بادشہاں دا پِیر کہاوے ،پِیراں شاہ کر جاتا
پِیراں شاہ قلندر غازی، نِت سوا لکھ داتا
7
سیک لگے جد سیوک تائیں، ترُت سُنے فریاداں
پہُنچے کر تاکید محُمدّ ، پان مُرید مُراداں
8
زِندہ پِیر کرامت ظاہر، فیض ہمیشہ جاری
باغِ نبی دا گُل عجائب، کھِڑیا سدا بہاری
9
جُمل جہان دُھمّی خوشبوئی ،جھُلّی واؤ کرم دی
واہ سُہیل کرے یلغاراں، قیمت پیندی چم دی
10
ساوی جھنگی جوبن رنگی، جلوہ حسن کمالوں
شاخاں مستاں سر لٹکائے ،دم دم جھُولن حالوں
11
طوطے مینا خُمرے بولن ،کوئل مور لٹورے
دھن پِیرا دھن پِیرا جِس نے، رِزق اساڈے ٹورے
12
بُلبُل بھؤر گُلاّں دِی باسوں، پِھر دے مست دِیوانے
ہُد ہُد کرن سجُود عِبادت،سِر پر تاج شہانے
13
کُکّڑ اُٹھ صباحِیں دیندے ،ٹھپ تیمم بانگاں
بُوزے تے کلچٹیاں سوزوں، کر دے کُوکاں چاہنگاں
14
اٹھویں روز ہووے نِت میلہ، لوگ زِیارت آون
شاہ مرداں تے مست قلندر، بھیراں گج سُناون
15
پِیر میرے دِی دُھم چؤفیرے ،آون ولی سلامی
چُمّن خاک کریندے خِدمت، دعویٰ رکھ غلُامی
16
جنّت شان مکان منُوّر، رُوپ ڈُلہے ہر پاسے
در اُس دے نِت نویں سوالی، پاون آس نِراسے
17
اؤتریاں نُوں پُتّر دیندا، وِچھڑے یار مِلاوے
در اُس دے دِی خاک ملّن تِھیں، کوڑھ فرنگ اُٹھ جاوے
18
رُڑھے جہاز لگاوے بنّے ،ہر مُشکل حل کر دا
لڑ لگّے دا شرم تُسانُوں، پاک شِہیدا مردا !
19
جِس پر تیرا سایہ پِیرا ، اؤگن دے گُن اُس دے
جانی دُشمن دوست بن دے ،جو دوکھی سو مُسدے
20
رحمت نظر تُساڈی جیکر، میں پر ہووے سائیاں
بخشنہارا بھی تد راضی، کجوّ عیب خطایاں
21
تُوں ہیں بخشنہارا میرا ،نِت ستاری کردا
ظاہر باطن معلم تینُوں، تک بُرائیاں جردا
22
میں نکِاری اؤ گنہاری، پُر تقصِیر بے چاری
مان تران تُساڈا حضرت ،شرم شہاں نُوں ساری
23
جو چاہیں سو لِکھّیں سائیاں! مالک لوح قلم دا
میں مسکِین حوالے تیرے ،تُوں ضامن ہر کم دا
24
ہِک پل مُشکل باجھ تُساڈے ،سائے پشت پناہوں
میں عاجز نُوں نام اللہ دے، ردّیں نہ درگاہوں
25
سدا مُحمّدبخش نِمانا، ہِلیا کرم فضل دا
تکیہ پرنا محض تُساڈا، نہ کُجھ رَلا عمل دا
26
کے مجال میری جے آکھاں، انج کرو گل میری
گل میری ہتھ تیرے سائیاں! سا ہم پیا نت تیری
27
نہاں عزیز مصاحبی لائق، در تیرے سگ سُتا
کُتّیاں دا بھی نفر نکارا، نفراں پچھے کُتّا
28
جِس سر ہے دستار تُساڈی، میں بھی اُس دے درتے
خیر خیرایت بیٹھا کھاواں، جے کجھ چھاندا ورتے​

237​

 

جواب: سیف الملوک مکمل تحریری حصہ

سجادہ نشیں وڈے بھرا حضرت میاں بہاول بخشؒ دی مدح تے کتاب لکھن دا کارن​

1
سُخناں دِی اوہ قِیمت پاوے، شعر میرے خوش لیندا
اُس صرّاف اگے جو تردا، سوء خزانے پیندا
2
شِعراں وِچ طبیعت اُس دِی، کر دی وال شگافی
ایس زمانے اِس نَقَد دِی ،اِس پر تُم صرّافی
3
اللہ بھاوے قدر شناسی، اس جیہی اج کِس نُوں
رمز پچھانے معنے جانے، ایہہ تاثیراں جِس نُوں
4
کدے عِبادت کدے عدالت، آپ نہ ہوندا ،واندا
نالے نازک طبع نہ جھلدی، فکر نہیں گل پاندا
5
تاں ایہہ کم دسیندا مینُوں آپ کرے تاں ہوندا
جے کوئی سُخن کرے تاں اوہ بھی، دُر یتیم پروندا
6
صُورت خُوبِی سِیرت خُوبی، خُوبی ورتن چالا
تاں ہی نام مُبارک اُس دا، خُوبی بخشن والا
7
نام مُعمّےاندر دسیّا ،عام نہ سمجھن تد بھی
سادہ اِسم بلاون پڑھدے، مینُوں ہوئے بے ادبی
8
میرا ہے اوہ وڈّا بھائی، عُمروں عقلوں وسبوں
دانشمند اکابر دانا، بحر نظم دے کسبوں
9
شعراں دا سِی شؤق اونہاں نُوں ،پڑھ پڑھ قِیمت پاندے
ہر عاشق دے قِصّے تائیں ،خُوب طرح دِل لاندے
10
سیف ملُوکے دِی گل اوہناں، کِسے کِتابوں ڈِٹّھی
اِس قِصّے دِی طلب پیو نیں، میں ول کر دے چِٹّھی
11
چِٹّھی گھِن سِرے پر رکّھی، کھول جدوں پِھر ڈِٹّھی
سوہنے لفظ عِبارت پُختی، شہد شکر تِھیں مِٹّھی
12
کاغذ صاف منوّر گردا ،جیؤں چِہرہ دِلبردا
نُقطے وانگن بِندی مُشکی، حرف آغاز اُتر دا
13
حرفاں وِچ سُفیدی روشن ،جیؤں پُھل اندر پتّاں
شاخاں وانگر سطراں سِدھیاں ،چوٹی تِھیں لگ لتّاں
14
ہر ہر سطر مُبارک حُب دِی، آہی لہر روانی
لفظاں دے سِپ وِچّوں لبھّن، دُر یتِیم مُعانی
15
کُنڈل دار پئے وِچ گھیرے ،زُلف جِویں محبُوبی
مرکز نیناں مِژگاں وانگر، کؤن گنِے سبھ خُوبی
16
ایہہ مضمُون چِٹّھی دا آہا، قِصّہ جوڑ شتابی
چُن چُن سُخن پرووِیں تسبیح، موتی سِل خُوشابی
17
صِفت حُسن دِی دُکھ عِشق دے، جیوں مؤجاں دریاواں
صُلح لڑائیاں عیش قضیّے، باغیں میوے چھانواں
18
یک بیک سُنائیں سارے ،سُخن برابر کر کے
وانگ مُصنفاں وڈکیاں دے، دُور اندیشے دھر کے
19
نِکّے قِصّے بیت سِی حرفی، کے ہویا تُدھ لِکّھے
ایسے سویں تُسی بھی مِیاں، سُخن کرن ہُن سِکھّے
20
چھپڑیاں وچ ترتر ڈٹھوئی، آء ندِی وِچ پؤ کھاں
یا دس زُور طبیعت والا، یا مُڑ تائب ہو کھاں
21
قِصّے اندر کسر نہ ہووے ،نالے رمز فقر دِی
صنعت بِھی وِچ تھوڑی بُہتی، چلّے لذّت کر دِی
22
پاؤ سیر بناویں قِصّہ،تاں گل تیری جانا
اپنے مُونہوں بن بن بہندا، ہر کوئی سُگھڑ سیانا
23
چِٹّھی ویکھ لگِی حیرانی، کُجھ نہ آوے جاوے
کؤن بھنجال فِکر دا ہووے ،چِنتا چِخا ونڈاوے
24
گھُمّن گھیر فِکر دے اندر، پیا عقل دا ٹّلا
نہ ایہہ لِکھیا موڑن ہوندا، نہ اوہ کم سوکھلّا
25
دوہاں ولّاں تِھیں مُشکل ڈُھکی ،کؤن کرے غم خوارِی
جے اج مُرشد اکھیں دِسّے، منگاں مدد تے یارِی
26
قِصّہ اؤکھا نالے لمّا، زور کمی پنڈ بھاری
ڈاہڈے دا فرمان نہ مُڑدا روگی جِند بچاری
27
طبع ضعیف اُداسی جیوڑا، گھٹ جمعیت سِی دِل
جانے ربّ مُحّمدبخشا، اوس گھڑی دِی مُشکِل
28
اِس کم اندر بھُلّی فراغت ،تیز طبع ہوشیارِی
میرے کول نہ آہیاں ترائے، عقل دِتّی پر یارِی
29
رکھ اُمّید سخِی دے در دِی، نال یقِین اعتبارے
شاہ حضُوری گِھن وسِیلہ، جا جھڑیوس سرکارے
30
پِیر سچّے دِی تُربت اگّے، دوئے سوالی ہوئے
کِیتی عرض قبُول بزُرگاں، طالع جاگ کھلوے
31
لگّا کہن فقِیر حضُوری ،بنھ لے لک جوانا!
کامل پیر کرے گا مدداں، ہو جا بھر مردانا!
32
فرمائش دے تیر چؤپھیروں، آون ویکھ توانا
ہوندے سچ مُحمّدبخشا، شاعِر لوک نِشانہ
33
ضُعف طبیعت دا تک میں بھی، عرضاں مُڑمُڑ دھر دا
سائیں جی ایہہ کم نہ سوکھا، سو جانے جو کردا
34
فیر اوہناں فرمایا میاں، سچ کہیں تُوں سارا
پر جے واہر ولی دِی ہوئی، کرسی پار اُتارا
35
مُشکل حل کریسی مُرشد، تر جاسن تنخواہاں
حاضر ہو اُس خِدمت اندر، جولِکھ گھلّی شاہاں
36
جدوں فقِیر دلیرِی دِتّی، مدد کِیتی جد شیرے
وانگ حسن میمندی آیوس ،خوش ہویا مُڑ ڈیرے​

273​

 

جواب: سیف الملوک مکمل تحریری حصہ

سُلطان محمُود غزنوی دے وزِیر حسن میمندی دِی حکِایت​

1
سُنو حسن میمندی والی، دسّاں کھول حِکایت
جِتّھوں اِس قِصّے دِی اوّل، ظاہر ہوئی روایت
2
خبراں گھِن کِتاباں وِچّوں ،قِصّہ جوڑ سُنایا
واللہ اعلم اوس زمانے ،کیونکر حال وِہایا
3
راوِی لوک روایت والے، پچھلے جُگ دے دانے
ایہہ سبب قِصّےدا دسدے، اندر ہِکس زمانے
4
غزنِی شہر اندر ہِک آہا، والی شاہ شہاں دا
نیکو کار بہادر سوہنا، عادل سخی کہاندا
5
یُوسف شکل سکندر شؤکت ،نؤشیرواں عدالت
خاتم حُکم سُلیماں نالوں، حاتم نال سخاوت
6
خاصہ مرد عِبادت اندر، افسر سِر سُلطاناں
شاہ محمُود اوہدا سِی نانواں ،رؤشن وِچ جہاناں
7
مرد کمال عِلم دا فاضل، قدر شناس ہُنر دا
قدر بقدرِی ہر ہِک تائیں، دئے روزِینہ زردا
8
شاعِر کاتِب حافِظ عالم، زاہِد صُوفِی سارِے
کھان اِنعام مُعاش جگیراں، نِردھن لوک نکارے
9
ہر جائے پُن دان شہانہ، ہر جائے بخشِیشاں
خادم مُخلص سِی فُقراواں، عُلماواں درویشاں
10
شاعِر مرد سُخنور دانے، پاس اوہدے نت رہندے
شِعر کلام عجائب قِصّے، رہن ہمیشہ کہندے
11
سُخن کلام سُنّن دا دائم، رکھدا شؤق شہزادہ
مجلس اندر شُغل عِلم دا، روزوں روز زِیادہ
12
سیر سلُوک حِکایت قِصّے، سُندا نال طلب دے
مِٹّھے چرب نوالے شاعِر،دیون شِعر عجب دے
13
قِصّے تے اخبار حِکایت، جیہڑے بادشہانے
کردا سیر کِتاباں اندر، سُندا سُخن یگانے
14
مجمع الِحکایا آہی ،ہِک کِتاب وڈیری
ہِک دِن سیر اوسے دا کر دے ،رغبت نال گھنیری
15
پڑھدے پڑھدے گئے اگیرے،سُندی کول کچہری
ہے ہِک باغ اِرم دا کِدھرے، شارستان سُنہری
16
روئے زمیں تے دیس عجائب، ہور نہیں اُس جیہا
پریاں دا اوہ مُلک قدِیمی، آدم کدِی نہ رہیا
17
شاہ شاہپال اوتھے کوئی ہویا، افسر بادشہاں دا
نبی سُلیماں جِیو دِی جائے، رہیا راج کماندا
18
اُس گھر اندر بیٹی ہوئی ،جوبن دے رنگ رنگی
جے لکھ صِفت زُبانی کہیے، پِھر بِھی اُس تِھیں چنگی
19
یُوسف ثانی رُوئے زمیں تے، اُس بِن کوئی نہ ہویا
صُورت ویکھ نہ چلدا پانی، رہندا واہن کھلویا
20
رُوپ اوہدے پر عاشق ہویا، ہِک سُلطان مِصر دا
راج حکُومت چھوڑ مُلک دِی، چایوُس پندھ سفر دا
21
رنج مُصِیبت دُکھ قضِیّے، جھاگ بلا قہاری
اوڑک ونج سجن نُوں ملیا، ہوئی دوہاں دِی یارِی
22
سیف ملُوک اوہدا سِی نانواں، شاہ عاصم دا جایا
لے کے نال پرِی نُوں آیا، تاں مُڑ راج کمایا
23
جاں محمُود سُنی گل اِتنی، شؤق اندر وِچ دھانا
کِیویں سبھ حقِیقت سُنیئے، جیوں جیوں حال وِہانا
24
ایسا شؤق پیا دِل شاہے، بُھل گیّاں سبھ کاراں
اٹّھے پہر ایہو دِل خواہش، ذِکر ایہو وِچ یاراں
25
مِیر وزِیر امراء بُلائے ،شاعِر عالم فاضل
سبھناں نُوں فرمایا شاہے، سنیو ہر ہر عاقل
26
یارو سیف ملُوک جنے دا، قِصّہ عجب نیارا
اوّل تِھیں لے آخر توڑی، آکھ سناؤ سارا
27
جاں جاں ایہہ کہانی مینُوں ،ساری نظر نہ آوے
دِقّ طبع دِل تنگ رہے گا، جان آرام نہ پاوے
28
جو کُجھ اوس جنے پر گُزرِی ،راحت رنج مُصِیبت
جمّن مرن اوہدے تک سارِی، دسّو کھول حقِیقت
29
ہچّھی طرح اندیشہ پائیوس، مِیر وزِیر دِیواناں
جے ایہہ بات سناؤ ناہیں، ہوساں مست دِیوانہ
30
ایس کہانی دا دِل اندر، لگّا عِشق اساں نُوں
جلدی پیدا کرو کِداؤں، کِیتا حُکم تُساں نُوں
31
دِق ہوئے سبھ عالم فاضل، شاعِر بند زُبانوں
لگّی چُپ امیراں تائیں، فِکر پیا دِل جانوں
32
فِیلا بند کِیتا شاہ ساڈا، اِس بازِی دے دعوے
ہو حیران سُٹّے رُخ اگّے، کُجھ نہ آوے جاوے
33
کِدھرے دس قِصّے دِی ناہیں، پئے بُرے وِچ بندِی
ہِک وزِیر وڈیرا آہا، نام حسن میمندِی
34
دانشمند وزِیر اکابر، افسر وِچ وزِیراں
اِس نے عرض گُزارِی شاہا، مُہلت دیہو امِیراں
35
آپو اپنی دانش اُتّے، کر سن سبھ تدبِیراں
مت ایہہ قِصّہ پیدا ہووے، شاد کرے دِلگیِراں
36
برس دِینہاں دِی مُہلت لے کے، ٹُریا حسن اکابر
نال لیا سُو ہور سیانا ،حُکموں ہوئے نہ نابر
37
شاہنشاہ دِی خِدمت وِچّوں، رُخصت ہو سدھائے
خرچ خزانے برس دِینہاں دے، نال اسباب لدائے
38
تُحفے ہدیے تے نذرانے، ڈالڑیوں سؤغاتوں
بادشہاں دِی خاطر پائے، ہر قِسموں ہر ذاتوں
39
اُٹھ حسن میمندِی ٹریا، غزنی چھوڑ خراساں
نہ دس بُجھ مقام کِسے دِی، فضل اُتّے رکھ آساں
40
چھوڑ وطن پردیسیں ٹُردے، ہر ہر شہر وِلایت
ہر درسوں ہر مکتب پُچھدے، کوئی نہ کہے حِکایت
41
بُہتے مُلک ولایت پِھر پِھر، برس رہیا جد تھوڑا
پُہتے رُوم شہر وِچ آ کے ،چڑھے قِصّےدِی لوڑا
42
تُحفے ہدیے لے نذرانے، چِیزاں وستاں نادر
اُس نگرِی دے والی تائیں، مِلیا حسن اکابر
43
مجلس بہن لگا اُس شاہ دِی، عُمدے سُخن الاوِے
بُہت پسند اوہناں نُوں آیا، شاہ اُس کول بہاوے
44
بُہت حسن دِی خاطِر دارِی، شاہ لگّا فرماون
موتِی ہار پروئے سُخنوں، ہر ہِک دِے دِل بھاون
45
جدوں حسن میمندِی ہویا ،محرم وِچ دربارِے
مطلب اپنے دِی شاہ اگّے، عرض تمام گُزارے
46
شاہے بُہت مدارا کرکے، کہیا سُن تُوں بھائی
ایس قِصّے دِی دس اسانُوں ،اگّے کِسے نہ پائی
47
مجلس میِری وِچ نہ ہویا، اِس دا ذِکر کِداہیں
نہ پڑھیا نہ سُنیا ڈِٹّھا ،قبض میِری وِچ ناہیں
48
پر ہِک بُڈھّا خِضر نمُونہ ،عُمراں دا سیلانِی
صاحب یُمن کرامت والا، چِہرہ خُوب نُورانِی
49
سبھ مُلکاں وِچ سیر کریندا، مُلک میرے ہُن آیا
جُھگّی پاء کِنارے بیٹھا، ربّ ول چِت لگایا
50
آمد رفت خلق دِی کولوں ،بیٹھا ہے چھپ لُک کے
کرے عِبادت دِن تے راتیں، نال اِرادت جُھک کے
51
متے مُراد کرے گا حاصِل ،خِدمت اُس دِی جاؤ
حال حقِیقت مطلب والی، اُس نُوں آکھ سُناؤ
52
سُن کے حسن زُبانی شاہ دِی، لے رُخصت اُٹھ ٹُریا
اُس بزُرگ دے ڈیرے آیا، ادبوں نِیواں ہُریا
53
اگّے رکھ نیاز شیرِینی، نیوں کے ہویا سلامی
پِیر ترٹّھا آکھن لگّا، مطلب دس تمامی
54
گل حسن میمندی اپنی، ساری کھول سُنائی
اؤکھے ویلے باہوڑیں پِیرا، تیری دھن کمائی
55
اندر تیرا شِیشہ روشن، سبھ جگ تائیں ویکھے
حل کرو ایہہ مُشکل میری ،جیؤں جانوہر لیکھے
56
ہادی راہ نُما اسانُوں، کر اج راہ نمُائی
مُشکل حل مُراداں حاصِل، کرئیے شُکر خُدائی
57
بڈھّے مرد پئی دِل شفقت، کہندا سّن تُوں حسنا!
ڈُھونڈ کرو تاں مطلب پاؤ، خبر پتہ میں دسناں
58
میں ہِک واری سیر کریندا، شہر دمِشق گیا ساں
باغ بازار مکان تکِیندا، بہُتے روز رہیا ساں
59
ونج بیٹھا ساں ہِکس دِہاڑے ،بادشاہی دربارے
اخباراں دے عِلم کلاموں، ذِکر کُھلّا سرکارے
60
ایہو قِصّہ پڑھدے آہے، سیف ملُوکے والا
حُسن بدیعُ جمال پری دا، عِشق کمایا لالا
61
اوس شاہے دِی خِدمت جاؤ، تاں مت مطلب پاؤ
ہمّت کرو مُحمّدبخشا ،سفروں سُود لے جاؤ
62
حسن ایہ خبر مُبارک سُن کے، بُہت دِلوں خُوش ہویا
اوسے مُرشد کامِل اگّے عرضاں کرکر رویا
63
رحم پیا دِل پِیر سچّے دِے، ویکھ اوہدی مسکِینی
مِہر کرن دے لائق ڈِٹھیوس، خاصہ مرد یقِینی
64
ولی اللہ دے بھانڈا تک کے، پاندے خیر حضُوروں
جیہڑا پاک غرُوروں خالی، سو پُر کر دے نُوروں
65
جِنہاں پیسہ پلّے ناہیں، خالی مُڑن بزاروں
نقد نصِیب مُحمّدبخشا، بِن قِسمت کے داروں
66
مِیٹ اکّھیں فرمایا پیرے، حسنےحُکم بجا یا
ڈیرے سنے پلک وِچ اُس نُوں، شہر دمِشق پہنچایا​

339​

 

جواب: سیف الملوک مکمل تحریری حصہ

مقُولہ شاعِر​

1
آہو ہّمت مُرداں والے ،ایہو کم کریندے
مرداں دے در ڈھیندے ناہیں، شامت تد مریندے
2
جِس جائی وِچ مطلب ہووے، مرد پُچاون کھلیاں
مِلن مُراداں منگتیاں نُوں ،مرداں دے درملیاں
3
ہوندے بند خلاص شتابی، مرد پوّن جد ضامن
دھن نصِیب اوہدے جِس پھڑیا، مرداں سندا دامن
4
مرد ملِے تِے درد نہ چھوڑے ،اؤگن دِے گُن کردا
کامل لوک مُحمّدبخشا، لعل بنان پتّھر دا
5
جدوں حسن میمندی ڈِٹّھا، ڈیرا وِچ دمِشقِے
لگّا کرن تلائش اُس دِی، آندا جِس دے عِشقے
6
ہر چارہ ہر ترلا کر کے، ہمّت دا کر حِیلہ
بادشہانی مجلس پُہتا، لے کے نال وسِیلہ
7
دو تِن روز گیا وِچ مجلس، کرے سلام شہانے
ادب قواعِد سُخن سُچاویں، دسدا ہُنر یگانے
8
جاں کوئی روز کچہری بیٹھا، بادشہاں دِل پُڑیا
سبھ وزِیراں تے اُمراواں، نال اوہدے چِت جُڑیا
9
وِچ حضُور پسندِی آوے ،جو گل کرے زُبانوں
بُہت نِزیکی مِحرم ہویا ،نیک کلام بیانوں
10
ہِک دِن حال حقِیت اپنی، اوّل آخر توڑی
گوش گُزارشہاں دے کِیتی، مطلب دِی گل لوڑی
11
شاہ دمِشقی نے فرمایا، مطلب سمجھ حسن دا
ہے ایہہ قِصّہ پاس اساڈے ،ناہیں حُکم دسّن دا
12
زبدۃُالجوابے اندر، لِکھّی ایہہ کہانی
پر عاماں وِچ پڑھنی ناہیں، ایہو رسم پُرانی
13
ماہ رمضان مُبارک اندر، کارن دِل پرچائی
دوتِن خاص اسیں رَل بہندے، پڑھدے نال ادائی
14
ہر ہِک شاہ اساڈا وڈکا، اِیویں کردا آیا
پر ایہہ قِصّہ ظاہر کرنا، منع اوہناں فرمایا
15
عاماں وِچ نہ پڑھنا مُولے، نہ لِکھنا لِکھوانا
وؤہٹی وانگ ستّر وِچ رکھنا، ناہیں کِسے دِکھانا
16
ماہ رمضان اندر پڑھ آپو، ٹھپ کے پھیر چُھپاندے
وڈیاں دِی ایہ سند قدِیمِی، ناہیں اج گواندے
17
عرض حسن میمندِی کِیتی، وِچ حضُور شہانے
یا حضرت میں شؤق سُنن دا ،پھریوس وِچ جہانے
18
کیُوں میں پڑدا ظاہِر کرنا، کاہنُوں ستر اُٹھانا
مِہر کروہِک وار سُناؤ، فیر وطن نُوں جانا
19
شاہ دمِشقی نے فرمایا، مِٹّھی نال زُبانے
زبدۃُالجواب کھُلّے گِی ،اندر ماہ رمضانے
20
قِصّہ سیف ملُوکے والا ،تدوں سُناساں تیں نُوں
چاہ مُراد تیری جد پُگسی، دئیں دُعائیں میں نُوں
21
جاسی فِکر اندیشہ تیرا، لُوں لُوں خُوشی سماسی
مُشکل حل ہوسی جِس کارن ،مُلکیں پھِریں اُداسی
22
سُن کے سُخن صحیح شہانے، لگّی آس حسن نُوں
ماہ رمضان تکّے جِیؤں تکدِے ،عِیدے والے چن نُوں
23
رکھ اُڈیک نچلّا بیٹھا، جلد نویس سدائے
دؤلت خِلعت بخش تمامی، عِّزت نال ودھائے
24
سینکڑیاں تِھیں دوچُن کڈھّے، ماہِر دھنی قلم دے
خُوشخط بُہت صحیح شتابی، اُستاکار رقم دے
25
دے دؤلت وِڈیائی خِلعت، ایہہ صلاح پکائے
جاں رمضان مُبارک اندر ،شاہ کِتاب سُنائے
26
تُساں دوہاں چھُپ بہنا چوری، خاطر ایسے گل دِی
قِصّہ سیف ملُوکے والا، لِکھ لینا کر جلدِی
27
قانُوں گو تسّلِی دیندے ،کانی پکڑ بہاں گے
توڑے جلد پڑھے کوئی کیسا، لِکھ صحیح لواں گے
28
جاں رمضان مُبارک آیا ،حسن کیتا شُکرانہ
قانُوں گو کِیتے مُڑ تکڑے ،دے کاغذ سمیانہ
29
زبدۃُالجواب کُھلائی، ہویا حُکم شہانہ
ہِک حسن میمندِی سدیا ،دوتِن ہور دِیواناں
30
قانُوں گو حسن نے چوری، پڑدے وِچ بہائے
آپ حضُور شہانے بیٹھا ،وقت مُبارک آئے
31
جاں سُلطان دمِشق شہر دا، پڑھن لگّا ایہہ قِصّہ
سُن سُن کنبے رُکھ چمن دے، لے حالت دا حِصّہ
32
ثابت ہوش رہے وِچ پڑدے ،قانُوں گو قرارے
اوّل آخر تِیک قِصّے دے، حرف صحیح اُتارے
33
جاں قِصّہ لِکھوا حسن نے، قابُو کِیتا چوری
رُخصت لین لگا درباروں ،فؤج وطن نُوں ٹوری
34
اُٹّھ حسن نُوں رُخصت کِیتا، شاہ دمِشق شِہر دِے
خِلعت تُحفے ہدیے دِتّے ،جے کُجھ آہے سردِے
35
قِصّہ گِھن وطن نُوں ٹُریا، نال خُوشی خُوش حالی
مُہلت اجے نہ مُکّی آہی ،آن دِتّی اُس ڈالی
36
بُہت اِنعام دِتّے سُلطانے، خِلعت مُلک جاگیراں
اوہ حسن میمندِی کِیتا ،افسر وِچ وزِیراں
37
ایس قِصّے دے پِچّھے ہویا، رُتبہ اُس دا عالی
جے کوئی رنج مُصِیبت جھاگے، کدے تکّے خُوشحالی​

376​

 

جواب: سیف الملوک مکمل تحریری حصہ

مقُولہ شاعِر​

1
مردا ہِمّت ہار نہ مُولے ،مت کوئی کہے نمردا
ہِمّت نال لگّے جِس لوڑے، پائے باجھ نہ مردا
2
جاں جاں ساس نِراس نہ ہووِیں، ساس ٹُٹّےمُڑ آسا
ڈھُونڈ کرن تِھیں ہٹّیں ناہیں، ہٹ گیؤں تاں ہاسا
3
جھل جھل بھار نہ ہارِیں ہِمّت ،ہِکدن پھِرسی پاسا
بُھکھّا منگن چڑھے مُحمّد، اوڑک بھردا کاسہ
4
جاں مقصُود مُیسّر ہوندا ،رنجوں راحت تِھیندِی
یاد نہ رہے قضِیّہ کوئی، جدوں فراغت تھِیندِی
5
بُہت پسند کِیتا سُلطانے ،ایہہ مُبارک قِصّہ
جدوں فراغت کاروں ہوندی، پڑھ پڑھ لیندے حِصّہ
6
چُھٹیوس ہور کِتاباں قِصّے ،ایسے دِی مشغُولی
نہ دِل اکّے جِیبھ نہ تھکّے، ایہو کار قبُولی
7
دائم وِرد ہویا سُلطانے، پڑھدا سنے وزِیراں
اس قِصّے وِچ ہین عجائب، دانش تے تدبِیراں
8
جِس دِل اندر ہووے بھائی، ہِک رتّی چِنگارِی
ایہہ قِصّہ پڑھ بھانبھڑبندا، نال ربّے دِی یارِی
9
جاں جاں تِیک حیاتی آہی ،اُس عادِل سُلطانے
اِس قِصّے نُوں پڑھدا رِہیا، خاصے نال دھِیانے
10
اوسے تِھیں ایہہ ظاہِر ہویا ،پھِر یا وِچ زمانے
شالا درد مُحبّت والے ،پڑھ سُن ہون دِیوانے​

386​

 

جواب: سیف الملوک مکمل تحریری حصہ

قِصّے تے کلام دے گُن، تے ادب شناساں اگّے ترلا​

1
میں بِھی بات عجائب ڈِٹھّی، فارسیوں اخباروں
نالے امر ہویا سِی صادر، مُرشد دے درباروں
2
مُلکاں تھِیں منگوا کِتاباں ،بات تمامی لوڑی
چؤہاں کِتاباں دِی تک شاہِدی ، ہِک ہِندی کر جوڑی
3
اِس ہِندی وِچ مطلب بہُتے، جیہا جیہا کوئی چاہے
پاوے ربّ قبُول مُحمّد ،مرداں دِی درگاہے
4
ہر ہر قِسم خُوشِی دِی اِس وِچ، ہر ہر قؤم غماں دِی
سُننے والے پاون ایتھوں، خواہش جِنہاں کمّاں دِی
5
بُہتی ہے تعِریف حُسن دِی، ہاسِی بُری شکل دِی
نالے درد وِچھوڑے بہُتے، نالے خُوشی وصل دِی
6
آدمیاں دے راہ طریقے، جِن پریاں دے نالے
عیش خُوشی دِے ساجے باجے، درد دُکھّاں دے چالے
7
بادشاہی تدبِیراں گھنیاں، دؤلت فوج مِثالے
بُخل سخاوت ظُلم عدالت، غفلت سُرت سنبھالے
8
جوش خروش ندِی دے بہُتے، ٹا پُو سیر جنگل دے
رُہڑنا ترنا اُڈنا ڈھینا، ذِکر ایتھے ہر گل دے
9
عاجِزیاں بِیکیسیاں گھنیاں ،حالت دیس بدیسوں
وِیسوں وِیس عجائب اِس وِچ ،کیا بھُورے کیا کھیسوں
10
کوہ قافاں دے پتے نِشانی، غاراں شہر اُجاڑاں
کلّر شور بغیچے نالے ،میوے تے پھلواڑاں
11
سیر شکار اتّے بند قیداں، نالے صُلح لڑائی
سوگ وِیاہ مُحمّدبخشا، ہر گل اِس وِچ آئی
12
رُستم دستِی حال شِکستی، دہشت بھاج دلِیری
خؤف اُمّید مُحمّدبخشا ،اِس وِچ گھنی گھنیری
13
بات مجازی رمز حقّانی، ون وناں دِی کاٹِھی
سفرُ العِشق کِتاب بنائی، سیف چُھپی وِچ لاٹھی
14
جِنھاں طلب قِصّے دِی ہوسی، سُن قِصّہ خُوش ہوسن
جِنھاں جاگ عِشق دِی سینے، جاگ سویلے روسن
15
شاعِر دِی آزمائش آہی، اِیس قِصّے وِچ بھائی
ہر رنگوں خُوش سُخن سُناوے ،تاں اِس دِی دانائی
16
خُوشیاں اندر اوہو جِیہا، واہ درداں ول دھایا
صِفت کُصِفت اندر فرماوِے ،سُخنوں سُخن سِوایا
17
جنگ لڑائیاں کانگاں اندر ،گج کڑک کے آوے
سفر وطن تے ماتم سوگوں، پُورے سُخن سُناوے
18
ہر ہر فن ہُنر وِچ ہووِے ،ماہِر تے یک فنّی
لُطف خُدائی نال عطائی، تاں اوہ ہوندا سَنّی
19
لُغتاں ورتن وان لیاوے، معنے وِچ عجائب
لِیکن اِنج معلُوم نہ ہوون، ہر ہر نظروں غائب
20
قِصّے ہور کِسے دِے اندر، درد اپنے کُجھ ہوون
بِن پِیڑاں تاثِیراں ناہیں، بِے پِیڑے کد روون
21
درد لگّے تاں ہائے نِکلے، کوئی کوئی رِہندا جر کے
دِلبر اپنے دِی گل کِیجے ،ہوراں نُوں مُنہ دھر کے
22
جِس وِچ گُجّھی رمز نہ ہووے ،درد منداں دے حالوں
بہتر چُپ مُحمّدبخشا ،سُخن اجِیہے نالوں
23
جو شاعِر بے پِیڑا ہووے، سُخن اوہدے بھی رُکھّے
بِے پِیڑے تِھیں شِعر نہ ہوندا، اگ بِن دُھوں نہ دُھکھّے
24
ویکھو وِیکھی بیت بناون، شِعروں خبر نہ پاون
ایس طرح تے صِفتاں سِٹّھاں ،بہُتے ڈُوم بناون
25
ردِی ردِیفوں نام نہ جانن، قافِیوں بُدھ نہ کائی
وزن برابر ٹُٹدا جُڑدا، صنعت رسم نہ بھائی
26
سُخن بھلا جو دردوں بھریا، بِن درداں کُجھ ناہیں
نڑاں کماداں فرق رہو دا، کیا کانِے کیا کاہیں
27
درد منداں دِے سُخن مُحمّد ،دین گواہی حالوں
جِس پلّےپھُل بدھّے ہوون، آوے باس رُومالوں
28
ہِک عِلم دِے زوروں کر دِے ،اوہ بِھی ظاہِر دِسدا
جِس پر ہوئے عطاء اِلٰہِی ،سُخن نہ چُھپدا تِس دا
29
دانشمند پچھان کرِیندے، عاماں سار نہ بھائی
لکّڑ ہارے لین بزاروں، جو سستِی مِٹھیائی
30
میں بِھی وِچّوں عیبِیں بھریا، دسّاں ہُنر زُبانوں
اکّھیں والے عِیب چھپائیو، کراں سوال تُسانُوں
31
بھائی دِی فرمائش منیّ، جو آیا سو کہیا
سُخن کرن دِے لائق کِتّھے، میں بِے عِلم اجِیہا
32
بھائی لفظ بُلایا جِتّھے، ہوگ مُخاطب بھائی
بھائی سو جو بھاء کریسی، کم وڈیاں وِڈیائی!​

418​

 

جواب: سیف الملوک مکمل تحریری حصہ

اُستاد صاحِبؒ دِی مدح تے نالے اوہناں اگّے ترلا کہ میرا کلام سودھن​

1
حافِظ عالِم فاضل صُوفِی، سالک راہ ہدایت
دائم مست مُحبّت اندر، عارِف اہل وِلایت
2
خاص غُلام اِمام وڈّے دِے، صاحِب میرے سِردِے
ہے اوہ خاک اساڈا سُرمہ، جِس رستِے پر پِھردے
3
میں شاگِرد نکارے اُتّے، نظر مِہر دِی تکّن
اِس نسُخے دے کرن مُطالعے، دین صلاح نہ اُکّن
4
سچّے مرد نِگاہ کرم دِی، نام اللہ دے پائیو
اؤگن ہارے دِے لکھ اؤگن، پلّا دِے چُھپائیو
5
جیہے بھانڈے تیہے آوازے، کیا نِیویں کیا اُچّے
میں ہاں نال پلِیتِی بھریا ،سُخن ہوون کد سُچّے
6
سُخن میرے چاپاک بناؤ ،ہے تؤفِیق آزاداں
چُوہڑے دا پُت مومن ہوندا، جاں مِلدا اُستاداں
7
شِعر میرے پر کرو نِگاہاں، پارس نظر جِنہاندی
توڑے پتّھر سُخن بندے دے، کریو سونا چاندی
8
اوہ خطائی میری بھائی، جو جو بات اولّی
جو سبھ گل سچاویِں لِکھّی ،پِیر سچّےدِی گھلّی
9
ویکھ الغوزہ سُکّی لکّڑ، اگیّ بالن والی
ہر ہر جائی رخنہ موری، اندر سارا خالی
10
جاں مردے مُنہ لائی بھائی ،کج لئی ہر موری
نیک اَنیک آوازے نِکلے ،پھُوک جدوں وِچ ٹوری
11
سارنگیوں تک حال اساڈا ،خُشک لکّڑ کِس کم دِی
وِچّوں بھُگی باہروں ڈِنگی ،کجّی کچّے چم دی
12
کِلّیاں مورا تّے کئی بنھنّن، چھیک پئے ہر جائی
باراں گان لگی جد یاراں، تاراں چاڑھ وجائی
13
بے سُر بولے بول جے اُس دا، بولی شؤء نہ بھاوِے
چُپ کراوے کن مروڑے، پھیر سُراں پر لیاوے
14
یار بُلائی سُرپر بولی، ہر گُنیں من بھانی
جِس اوہ رنگ ہوا نہ پائی، کد اُس بات پچھانی
15
اندر خالی تے مُنہ کالا، طبلہ چم کچّے دا
پکّے بول سُناندا پاندا، جاں سِر ہتّھ سچّے دا
16
اِتنی رمز پچھانوں یارو، بُہت کہاں کے گلّاں
میں دِتّی ہتھ واگ بلوچے، جدھّر چلاوے چلّاں​

434​

 

جواب: سیف الملوک مکمل تحریری حصہ

قِصّہ پڑھن لِکھّن تے سُنن والیاں اگّے پردہ پوشی لئی ترلا​

1
دانِشمندو سُنو تمامی ،عرض فقیِر کریندا
آپو چنگا جے کوئی ہووے، ہر نُوں بھلا تکیندا
2
تک تک عیب نہ کردے واندے، چنگے لوک کداہیں
نُکتہ چِینی فِتنہ دوزی ،بھلیاں دا کم ناہیں
3
عیبوں پاک خُدا وند آپوں، کؤن کِسے نُوں آکھے
کاہنُوں گل کِسے دِی کرنی، میں بِھی شاعِر بھاکھے
4
میرے نالوں ہر کوئی بہتر ،میں ہی نیچ ایانا
تھوڑا بُہتا شِعر سُخن دا ،گھاٹا وادھا جاناں
5
جِتّھے جِتّھے گھاٹا وادھا، جے میں اُنگل دھردا
احمد یار مُصنّف وانگر ،تاں کوئی معلم کردا
6
تھوڑی بُہتی تُہمت کولوں، کؤن کوئی بچ رِہندا
پر میں آپوں اؤگن ہارا، دُوسریاں نہیں کِہندا
7
پڑدہ پوشِی کم فقر دا ،میں طالِب فقراواں
عِیب کِسے دِے پھول نہ سکّاں، ہر ہِک تِھیں شرماواں
8
جِس نُوں عِشق کِسے دا ہووے، تِس دِے عِیب نہ دِسدِے
سُخناں دِے جو عاشِق بندے، عِیب نہ ڈھُونڈن اُس دِے
9
کرم کرو تے عِیب چُھپاؤ، پڑھو سنبھالا کر کے
ڈُوہنگی نظرے مُڑ مُڑ سمجھو، لنگھ نہ جاؤ ترکے
10
نہ شیخی وِڈیائی کوئی ،جھول اڈّی کُجھ پاؤ
جے کوئی سہو خطائی ہووے، بخشو تے بخشاؤ
11
میں بھُلّا تے تُسیں نہ بھُلّو، سمجھ بناؤ معنے
چلدے گھوڑے نُوں مت مارو ،چابک مہنے طعنے
12
سُنیا میں جد حشر دِہاڑے، نِکّا لیکھا پڑسی
بُریاں نُوں ربّ نیکاں پِچّھے ،بخش جنّت وِچ کھڑسی
13
سُخناں وِچ تُسیں بِھی جے کر، وِیکھو سُخن اولّا
خُلق خُدائی کر کے کجّو ،گھت شرم دا پلّا
14
سیکڑیاں تِھیں جے ہِک آوے ،بیت پسند تُسانُوں
اوس ہِک چنگّے پِچّھے بخشو، سارے مند اسانُوں
15
شِعر میرے اِس مُلک اپنے وِچ ،مُول نہ پاندے قِیمت
دُور دُراڈے جِس نُوں لبھّن، جانے بُہت غنِیمت
16
کِیسر سستا ہے کشمیرے، پُچھّو مُل لہوروں
میوہ تے بادام مُحمّد ،سستے مِلن پشؤروں
17
کرے سوال فقِیر مُحمّد، پڑھنے والے تائیں
رؤنق کھڑیں نہ شِعر میرِے دِی، نال ادا سُنائیں
18
باجھ ادا آواز رسیلے، لگدا شِعر الونا
دُدّھ اندر جے کھنڈ رلائیے، مِٹّھا ہوندا دُونا
19
سُٹ پسُٹّا کر کے پڑھیاں، لذّت کُجھ نہ رِہندی
جِس دِے بیِٹے نُوں کوئی مارے، کد اُس دِی جِند سِہندی
20
جیؤنکر بیٹے تُساں پیارے ،تِیویں بیت اسانُوں
بیٹے نُوں کوئی انگل لائے ،لگدے بیت تُسانُوں
21
دُشمن وانگ دِسّے اوہ سانُوں، جے کوئی بیت تروڑے
بیٹے نازک لال سُندر دے، ایویں کن مروڑے
22
ربّا دئیں پناہ اوہناں تِھیں، جو ایسے کم کر دے
سیم سُچّےدا سِتم بناون، عم دا نیں غم کر دے
23
شُکر الحمد خُداوند تائیں ،باہِر حد شمُاروں
ایہہ فرمائش پُوری ہوئی، ویہل لدھّی سِر بھاروں
24
گادی والے دے نام اُتّے، نُسخہ ایہہ بنایا
صِلہ سُخن دا پایا لوڑاں ،ہر کوئی دیندا آیا
25
شاعِر اُتّے رہے ہمیشہ ،شاہ فرمایش کر دے
پر جاں وار صِلے دِی آوے، دے دؤلت گھر بھر دے
26
اگلے شِعر بناون والے ،آہے مرد آزادے
صِلہ سُخن دا کِسے نہ سُٹیا ،جو بخشن شاہزادے
27
ہِک ہِک سُخن میرےدِی قِیمت، پاؤ نال اِنصافے
دیؤ دُعائیں جے میں کھوٹا، تراں اگے صرّافے
28
اُمّت اپنی وِچ رلائے، پاک رسُول بندے نُوں
حضرت مُرشد دمڑی والا ،کرے قبُول بندے نُوں
29
سن مُقدّس ہِجری دسّاں، باراں سئے ست دا ہے
ست اتے دو ہور مُحمّد ،اُپّر اِس تِھیں آہے
30
ماہ رمضان مُبارک اندر، وقت بہار گُلابی
سفرُ العِشق مُکائی مؤلیٰ، ہویا فضل جنابی
31
عُمر مُصنّف دِی تد آہی ِ،تِن داہے تِن یکّے
بھین وڈّی فرماندی ایہو ،پتے ربّے نُوں پکّے
32
جہلم گھاٹوں پربت پاسے ،میر پُورے تِھیں دکھّن
کھڑی مُلک وِچ لوڑن جِہڑے، طلب بندے دِی رکھّن
33
پڑھنے سُننے والے بھائی ،شؤق دئے ربّ سائیں
برا خُدائی میں پر آکھو، فاتحہ خیر دُعائیں !
34
ہر وِچ ہر دا سِرّ نیارا ،متے کِسے دِی منّے
بیڑے چاڑھ نبی دے مینُوں ،تار لگاوے بنّے
35
میں شوہدا مر خاک رُلیساں، جھل ہِجر دِی کانی
جے ربّ سچّے رؤشن کیتے، رہسن سُخن نِشانی
36
جیون پُت تُساڈے بھائی، دیسن جے کُجھ سرسن
ماؤ پیو دِی قبرے اُتّے ،ہتھ کھلے ونج کر سن
37
آپو اپنے وِرثے اُتّے، قدم اگیرے دھرسن
خبر نہیں ایہہ سُخن مُحمّد، ترسن یا نہ ترسن​

471​

 

جواب: سیف الملوک مکمل تحریری حصہ

اپنے پِیر رؤشن ضمِیر دے در توں آس​

1
کؤن بندے نُوں یاد کریسی ،ڈھُونڈے کؤن قبر نُوں
کِس نُوں درد اساڈا ہوسی ،روگ نہ رنڈی ورنُوں
2
رُوح درُودگِھنن سبھ جاسن ،آپو اپنے گھر نُوں
تیرا رُوح مُحمّدبخشا، تکسِی کیہڑے در نُوں
3
نہ گھر چاڑھے نہ سُکھ ڈِٹھّے، نہ کُجھ کھٹّی کھٹّی
نہیں کِسے ول لہنا کوئی، نہ چھڈ چلے ترٹّی
4
جے کُجھ آیا سو مُنہ پایا ،تلی رکابی چِٹّی
خالی ہتھ مُحمّدبخشا، ٹُری نِکاری لِٹّی
5
انس اولاد تُساڈِی بھائی، پڑھسن بیٹھ قبر تے
اٹھویں روز دیون گے گُلیّ ،جے کُجھ گھر وِچ ورتے
6
مینُوں ہور نہیں کوئی پاسا، آسا کِس دِے گھر تے
جاسی رُوح مُحمّد میرا ،پِیر سچّے دِے در تے​

477​

 

جواب: سیف الملوک مکمل تحریری حصہ

عِشق تے عاشِق دے گُناں بارے چند کلمے​

1
سدا سُکھالے اوہو بھائی، عِشق جِہناں گھٹ آیا
مرہم پھٹ اونہاں دے بھانے، ہکو جِیہا سُکھایا
2
تاج تخت سُلطانی تج کے، ٹھُوٹھا پھڑن گدائی
رکھ اُمّید سجن دے در دِی ،کٹّن جو بن آئی
3
دم دم پِین شراب غماں دِی، دم نہ مارن مُولے
وَٹّ جھلّن وٹ پان نہ متّھے، واہ تِنہاں دے رُولے
4
مِٹّھا نشہ شراباں والا، پر وِچ تروٹک پِھّکی
بُلبل نُوں خُوش صُحبت گُل دِی، بُری کنڈے دِی دِکیّ
5
کر کر یاد سجن نُوں کھاندے ،بھُن بھُن جِگر نوالے
شربت وانگ پِیا دے ہتّھوں، پیون زہر پیالے
6
پھیر خلاصی منگدے ناہیں، جو قیدِی دِلبر دِے
پھاہی تِھیں گل کڈھدے ناہیں، ہوئے شِکار اُس گھر دے
7
جھلّن بھار ملامت والے، عِشّقے دے متوارِے
بھُکھّا اُٹّھ ہووے مستانہ، بھار اُٹھاوے بھارِے
8
حال اوہناں دا کِس نُوں معلم، پھر دے آپ چُھپایا
دِل وِچ سوز پتنگاں والا، چہرہ شمع بنایا
9
باہروں دِسّن میلے کالے، اندر آب حیاتی
ہونٹھ سُکے ترہایاں وانگر، جان ندی وِچ نہاتی
10
شہر اُجاڑ ڈھُڈیندے وتدے، دِلبریار بغل وِچ
گُنگے ڈورے کن زُبانوں، معنی سب عقل وِچ
11
رات دِینہاں گل لایا جانی، ہِک دم جُدا نہ ہوندے
عاشِق رجّن نہیں مُحمّد، بھر بھر ہنجُوں روندے
12
جِنھاں عِشق بندے دا لگّا، صبر آرام نہ تِنہاں
سُتّےبیٹھے اُت وَل وِیکھن، لُٹ کھڑے سن جِنّھاں
13
ایسا صِدق لیاون اُس تے، سچّے نال دِھیانے
اُس بِن باغ بزار نہ بھاون، لاون اگ جہانے
14
ہور کِسے دی چاہ نہ رِہندی، سُٹّن سبھ اشنایاں
ماؤ پیو دا لنگ اُتارن، لج لگاون بھائیاں
15
اکھّیں پائے کر کن ناہیں، نیِہوں جِنہاندے لائے
اکّھ میٹو تاں دِل وِچ وسدے، لُوں لُوں وِچ سمائے
16
شرم حیاء نہ رہے کِسے دا ،جھلّن بدِی خوارِی
دِلبر باجھوں صبر نہ کر دے، جِنھاں لگائی یارِی
17
جے اوہ جان پیاری منگے، تُرت تلی پر دھردِے
سِر لوڑے تاں سِہل پچھانن ،رتّی عُذر نہ کر دے
18
اِس ہوائے حِرص ہواؤں، ایسا ہے چِت مُسدا
جِنھاں عِشق حقِیقی لایا ،کرو تعجُب اُس دا
19
حالاں اندر کرو نہ حُجّت ،بھلی نصِیحت بھائی
حال مُحبّاں دا ربّ معلم، ہور کے جانے کائی
20
ہر دم ذِکر سجن دے اندر ،کُل جہان بھُلاون
دِل جانی دے عِشقے کولوں، اپنی جان رُلاون
21
ہِک دِلبر نُوں دِل وِچ رکھّن، سبھ خلقت تِھیں نسّن
وِیدن وِید نہ جانن مُولے، کہو کے دارُو دسّن
22
کن آواز پوے ہر ویلے ،پہلے قؤل الستوں
قَالُوْ بَلٰی کُو کیندے بھائی، اوسے ذؤقوں مستوں
23
وِچّوں آتش باہروں خاکی ،دِسدے حالوں خستوں
جے ہِک نعرہ کرن مُحمّد، ڈَھین پہاڑ شِکستوں
24
جے ہِک آہ درد دِی مارن، ہوندا مُلک وِیرانی
کوہ قافاں دِے سبزے سڑدِے، ندئیں رہے نہ پانی
25
واؤ وانگ پِھرن سبھ مُلکِیں، ہر گِز نظر نہ آون
چُپ رِہن کستُوری وانگوں، پِھر خُوشبُو دُھماون
26
راتیں زارِی کر کر روون، نِیند اکّھیں دِی دھوندے
فجرے اؤگنہار کہاون، ہر تِھیں نِیویں ہوندے
27
راتِیں دِیہاں سوز سجن دِے، رِہن ہمِیشہ سڑدِے
راتوں دِینہہ پچھانن ناہیں، نہ لہندے نہ چڑھدے
28
جِنھاں ہِک گھُٹ بھر کے پیِتا، وحدت دے مدھ لالوں
عِلم کلام نہ یاد رِہیو نیں، گُزرے قال مُقالوں
29
دوئے جہان بھُلائے دِل توں، خبر نہ رہیا والوں
رانجھے وِچ سماء مُحمّد، چُھٹّی ہِیر جنجالوں
30
دِلبر نال ہویا ہِک جِس نے، اپنا آپ گوایا
تو ہیں پڑدا اگّے چڑھدا، توہِیں یار چُھپایا
31
شاہ منصُور اَنَا الْحَق کہندا ،کیوں نہیں شرمایا
تُو ہیں محرم یار مُحمّد ،کہندا کؤن پرایا
32
ریت وجُود تیرے وِچ سونا، اینویں نظر نہ آوے
ہنجُوں دا گھت پانی دھوویں، ریت مِٹّی رُڑھ جاوے
33
پارہ گھت مُحبّت والا ،گولی ہِک بناوے
خاک رلّے وِچ خاک مُحمّد، سونا قِیمت پاوے
34
دُدّھ وجُود تیرے وِچ شِیری، روغن دار سمانی
مُرشد لاوِے جاگ پرم دِی، تاں جمّے دُدھّ پانی
35
گل وِچ پھاہ غماں دا گھت کے، ذِکروں چِھک مدہانی
ہمّت نال مُحمّدبخشا، مکھّن آیا جانی
36
کلی کہانوِیں نہ شرمانوِیں ،کُلّی ہے ایہہ چاندی
سیر اندر سِرساہی پانی ،سستی تدوِکاندی
37
بوتے گال ریاضت والے، آتش بال غماں دی
پریم جڑی گھت وِیکھ مُحمّد، سبھ چاندی من بھاندی
38
نَحْنُ اَقْرَبُ آپ کُو کنیدا، ہِک دم دوُر نہ دِسدا
اُس دِے ڈیرے اندر تیرے، پھریں لُوڑ اؤ جِس دا
39
محرم ہوویں کؤن بھُلا وے، پڑ دا ہے وِچ کِس دا
جاں جاں دِسّےآپ مُحمّد، تاں تاں آپ نہ دِسدا
40
اُس دُوئی دے دعوے پٹیاں، سٹیاں دُور حضُوروں
نُوروں سایہ ظاہر آیا ،چُھپ نسدا پِھر نُوروں
41
جاں ایہہ سایہ دُور ہٹایا، سچ نِکلے منصُوروں
میں ونجے تاں پِھیر مُحمّد، کؤن کہے تُوں دُوروں
42
وحدت دا دریا وڈِیرا، جاں مؤجاں وِچ آوے
ڈاباں وکھریاں بھن ڈھناں، ہِکّو لہر بناوے
43
قطرہ ونج پیا دریاوے ،تاں اوہ کؤن کہاوے
جِس تے اپنا آپ گواوے ،آپ اوہو بن جاوے
44
اوّل زُہد رِیاضت اندر، بیٹھ کِنارے گل کھاں
دُھپّاں مِینہ سیالے پالے ،سبھ سِرے پر جھل کھاں
45
ساس رِہن رت ماس نہ ہوون، کالکھ جُثّے مل کھاں
جاں سُک ہوویں وال مُحمّد، زُلف سجن دِی رل کھاں
46
رُکھّوں تروڑ لئے پت ساوے، بھن مروڑ ٹِکائے
ہرے بھرے سن آباں والے، دُھپے پاء سُکائے
47
لنگرِی ڈنڈے گھوٹ بے چارے، صُورت بھن گوائے
تاں دِلبر دے پیریں لگّی ،مِہندی رنگ لگاے
48
جُنبی دا ہِک وال دیہی دا ،غُسلوں رہے جے سُکاّ
اوسے حال رہے گا جُنبی، غُسل نہ جائز اُکاّ
49
جے ہِک وال تیرے وِچ میاں، اپنی آپ خُودی دا
تاں بھی بُہت نرگ نُوں بالن، اِکسے عیب بد ی دا
50
کے کُجھ بات عِشق دِی دسّاں، قدر نہ میرا بھائی
ایہہ دریا اگّے دا وگدا ،جِس دا لاہنگ نہ کائی
51
جِس نے قدم اگیرے دھریا،سویو سڑیا سڑیا
پر ایتھے سڑ مرن حیاتی، اینویں گل نہ اڑیا
52
جیون جیون جھُوٹا نانواں ،مؤت کھلی سِر اُتّے
لکھ کروڑ تیرے تِھیں سوہنے، خاک اندر رل سُتّے
53
جنِھاں عِشق خرِید نہ کِیتا، اینویں آ بھگُتّے
عِشقے باجھ مُحمّدبخشا ،کیا آدم کیا کُتّے
54
جِس دِل اندر عِشق نہ رچیا ،کُتّے اُس تِھیں چنگّے
خاوند دے در راکھی کر دے، صابر بھُکھّے ننگّے
55
عِشقوں باجھ اِیمان کویہا ،کہن اِیمان سلامت
مر کے جیون صِفت عِشق دی، دم دم روز قیامت
56
پُل صراط عِشق دا پینڈا، سو جانے جو ٹرُدا
آس بہشت دلیری دیندا ،نرگ وِچھوڑا ہرُدا
57
لاکھ جہاز ایسے وِچ ڈُبےّ، کیہڑا پار اُتر دا
ایس ندی دِیاں مؤجاں تک کے دِل دلیراں بُھردا​

 

جواب: سیف الملوک مکمل تحریری حصہ

58
عاشق بنن سُکھالا ناہیں، ویکھاں نیؤں پتنگ دے
خُشیاں نال جلن وِچ آتش ،مؤتوں مُول نہ سنگدے
59
جے لکھ زُہد عِبادت کرئیے، بِن عِشقوں کِس کاری
جاں جاں عِشق نہ ساڑے تینُوں، تاں تاں نِبھّے نہ یاری
60
جِنھاں درد عِشق دا ناہیں ،کد پھل پان دِیداروں
جے ربّ روگ عِشق دا لاوے، لوڑ نہیں کوئی داروں
61
پاک شہادت قتل ہووے گا ،جے کر اِس تلواروں
سدا حیاتی جان مُحمّد ،مرنا اِیس ازاروں
62
چاہیے عِشق سپاہی ایسا ،میں نُوں مار گوا وِے
تھانہ کڈھ طبیعت والا ،صِفتاں سب بدلاوِے
63
پکّا پَیر دھریں جے دھرنا ،تِلک نہیں مت جاوے
سو اِس پاسے پئے مُحمّد، جو سِر بازی لاوے
64
یار کرے جد اپنا تینُوں ،چھُٹسن ہور اشنایاں
ماں پیؤ سجّن یاد نہ رہسن، حِرص نہ بھیناں بھائیاں
65
جدوں جمال کمال دسّےگا ،سوہنا لعل پیارا
وِیکھن نال حلال ہوئیں گا، چھوڑ جنجال پسارا
66
خلقت تِھیں گُم ہویا چاہسیں، گُم ہویا تد پاسیں
براں وِچ درِندیاں وانگوں ،چُھپ چُھپ جھٹ لنگھاسیں
67
نالے لاغر لِسّا تھیسیں، نالے زور توانا
نالے عاقِل دانا ہوسیں، نالے مست دِیوانہ
68
کدے نچّلا بیٹھ سُکھّلا، دھاگے لاسیں جُلیّ
کدے اُٹھاسیں اگ جلاسیں، جُلیّ بِستر کُلیّ!
69
جِنھاں دِلبر پایا اوہناں، نہ پرواہ کِسے دِی
وِچ گوشے تؤحید اوہناں دے، ناہیں جاء کِسے دِی
70
فارغ ہین اوہ عقلوں ہوشوں، ٹُردے اپنی ٹورے
اوراں دے پندھ مت نہ سُندے، کن اوہناں دے ڈورے
71
سُکّےپَیر ندِی تِھیں لنگھن، وِچ سمُندر چلدے
ہر گِز مِثل سَمُندر کیڑے، آتش وِچ نہ جلدے
72
نہ چنگیاں اکھوایا لوڑن، نہ خلقت دِی منتے
لوکاں دِی کد بھاوت چاہن، جو بھاوے در کنتے
73
وِچّوں نُور اِلٰہی رنگے، باہروں کالے کلفی
نہ اوہ میرے وانگوں یارو، دِل جنجُو گل الفی
74
مِٹھّی چھاں اتے پھل والے ،وانگ انجیر انگُوراں
نہ بے فیض اساڈے وانگوں ،کؤڑے متّھے گُھوراں
75
خاص اِنسان ایہناں نُوں کہیے، جِنہاں عِشق کمایا
دھڑ سر نال نہ آدم بندا، جاں جاں سِرّ نہ پایا
76
اُپّر جُلّی مونہوں جَلیّ، اندر نہیں تجلّی
جب لگ عِشقوں جان نہ جَلیّ، بھٹھ جُلی کیا جَلیّ
77
اوّل الف اِکلّا ہونویں ،نُقطے چھوڑ جنجالی
ہِکّو صُورت ہِکّو ہِندسہ، بُہت حِسابوں خالی
78
کڈّھیں ول کھلونوِیں سِدّھا ،کر کے ہِمّت عالی
اندر اُلفت ہوئی الف دِی ،تاں الفی گل ڈالی
79
چارے ترکاں جوڑ بناویں، تاج مُبارک والے
دُنیا عُقبیٰ اپنے آپوں، ترک ترک وِی نالے
80
تاج سوہے جے نبی سُلیماں، ہد ہد کول بہالی
تاں ہیں تُوں ولایت والی، رُتبے عالی عالی
81
جُلیّ دے ترے اکھّر بھائی ،سمجھ اشارت ناموں
جِیموں جاگن سنجھ سویرے ،لنگھن کٹّن لاموں
82
یئیوں یاد کرن ہر ویلے، دِلبر ہر انداموں
جُلیّ وِچ مُحمّدبخشا،چُھپ رہئو ہر اِلزاموں
83
گل وِچ سیلھی دے نِشانی ،جھل عِشق دا پھاہا
چھڈ گِرانی ہو سیلانی، پکڑ سجّن دا راھا
84
گل میری ہتھ تیرے شاہا ،عُذر نہیں کُجھ آہا
سیل سجن دِی سمجھ مُحمّد، تاں سیلھی دا لاہا
85
نفس فسادِی مارن کارن ،کَس لے کمر جوانا!
آسا دا پھڑ عاصا ہتھ وِچ ،ہو جا شیر توانا
86
رات ہنیری ڈُھونڈ چؤپھیری ،جنگل بار وِیرانہ
پتّھر طُور دِلے دِے اُتّے، دِسّےنُور شہانا
87
کتّیں سُوت اِخلاص عمل دا، بیٹھ نُورے دِی لوئی
پان پریت دُکان دُکھاں دا، اُنے کریگر کوئی
88
سُدھ بُدھ ہوش جہانی ساری، وتّی کملی ہوئی
اوّل بنھ گلو طعاموں ،پھیر گلوبند لوئی
89
سڑ آپوں دے لذّت اوراں ،مِثل شراب کباباں
آپ فنا ہو ذاتے رل کھاں ،وانگن آب حبُاباں
90
جیہناں جام الستوں پتیا،رل کے نال اصحاباں
روز حشر تک نہیں مُحمّد، ترو ٹک مست خراباں
91
چھم چھم تِیر پؤن تلواریں، عاشِق نہ ڈر رہندے
عِشق پرہیز مُحمّدبخشا ،نہیں کدے رل بہندے
92
محرم باجھوں بھیت سجّن دا، ہر ہِک نال نہ کہندے
بدی ملامت قہر قیامت ،سؤسؤ سر پر سہندے
93
عِشق لگاّ تاں شرم کویہا ،اوہ آتش ایہہ پوُلا
لائق ہو نالائق بندے، سُن بھائی مقبوُلا
94
بیدرداں نُوں پُچھّو ناہیں، درد منداں دا رُولا
مر جیون تاں واقف تِھیون ،عِشق نہیں پٹ کُولا
95
دیندے جھڑک جواب پیارے ،پھیر نہ آوِیں اِتّھے
جے آویں تاں قتل کراں گے ،اسیں کِتّھے تُوں کِتّھے
96
جا مِیاں نیؤنہہ لا اُس جائی، قدر ہووے کُجھ جِتّھے
جے لکھ دین صلاح ونجن دِی ،عاشق ہِک نہ مِتّھے
97
چیتا چیتا کنڈ نہ دیویں ،عِشق لڑائیوں اَڑیا
سولے جاسی برخُورداری ،جو اِس سُولی چڑھیا
98
مُوْتُوْاقَبْلَ اَنْ تَمُوْتُوْ ،حرف صحیح جِس پڑھیا
اُس میدان مُحّمدبخشا ،سر دِتّا پِڑ کھڑیا
99
جے تُوں عاشق بنیا لوڑیں، پلّا پکڑ سجّن دا
جان منگے تاں دے شتابی، صرفہ کریں نہ تن دا
100
تن بھی تاہییں جنت جاسی، خِلعت لے مرن دا
دوزخ مؤت مُحمّد جھاگے، رکھ کے چاہ مِلن دا
101
ہالی لوک کریندے واہیاں، سُکدے دُھپّے سڑدے
سارے رنج بھُلّےجد رجّ کے، مِن پائیاں گھر کھڑ دے
102
ہِکناں دے کئیں کھیت کمائے، چھیکڑ گڑے گوائے
پُوری پئی پریت اِیہناں دِی، مردے باز نہ آئے
103
عاشِق نااُمّید نہ ہوون، دِن دِن لمیاں آساں
جے سؤوار کھدیڑن در توں، کوکن کدے نہ جاساں
104
جے تُوں طالب راہ عِشق دا، چھڈ وِہماں وِسواساں
ہِمّت دا لک بنھ مُحمّد ،رکھ آساں پِیا پاساں
105
دِلبر جِس دا کوئی نہ ثانی، جوبن دا متوالا
ہار نہ نیت پریت اوہدی دِی، نیؤں کمائیں لالا
106
جِس بِن ہِکدم جال نہ تھِیندِی ،اُس بِن کیونکر رہسیں
دے جواب کھدیڑے توڑے، فیر اوسے ول ڈھسیں
107
جے دِلبر مُنہ لائے ناہیں، تُوں مُکھ مُول نہ موڑیں
ڈُوہنگی ندی عِشق دِی اندر، جیؤ جامہ سبھ بوڑیں
108
جے اوہ نال نہ چلن دیوے ،پِچھّا کدے نہ چھوڑیں
لَا تَقْنَطُوْا مِنْ رَحْمَۃ والی، آس اُمّید نہ توڑیں
109
جاں تُوں سِردے پیر بناکے، مگر سجّن دے چلیوں
تاں پھِر پرت دِلاسا دیسی، جانی سنگت رلیوں
110
کِہسی ہور نہ کوئی تیرا، توڑے سیں تُوں مندا
پئی قبُول مُحبّت تیری، میں صاحِب تُوں بندہ
111
کیتے ربّ سچّے دے اُتّے، صابر شاکر رہنا
اُس بِن ہور نہیں کوئی والی، ونج کس دے در ڈھینا
112
تختوں لاہ بہاوے قیدے ،ہو نِمانے بہنا
دُکھّیں بھریا حال مُحمّد، فِیر اوسے نُوں کہنا
113
آپے غم لگاوے سانُوں، آپ کرے غمخواری
آپ پھٹّے چِھک گلییں سٹّے، آپ کریندا کاری
114
بادشہاں دا شاہ کہاوے، نال غریباں یاری
عُسروں یُسر غریب نوازِی، کم سدا سرکاری
115
اُس نُوں بھلے بھلیرے ساتھیں، فرماندار سپاہی
کُجھ پرواہ اساڈی ناہیں، دائم بے پرواہی​

592​

 

جواب: سیف الملوک مکمل تحریری حصہ

استغنا دِی منزل دا ذِکر​

1
بے پرواہی منزل ناہیں، جِس وِچ سُود سؤداگر
بے نیازے دِی چکھ اگّے، دو جگ ککھ برابر
2
ست دریا اوتھے ہِک قطرہ، ست دوزخ چنگاری
اٹھ بہشت ہوئے گُم سارے ،تاں ہِک پھُل بہاری
3
باغ بِہشت وِیرانے دِسدے، دوزخ سارے بُجھے
کِیڑے دے مُنہ سؤ سؤ ہاتھی، خسخس وانگر سُجُھّے
4
جِس جنگل دے کیڑے دے مُنہ، سؤ سؤ ہاتھی واہندا
کالا کاگ جدوں رج کھاوے ،پھیر کے باقی راہندا
5
لاکھ ملائک نُوری غم تھیں، وانگ پتنگاں جلیا
تاں ہِک آدم خاکی والا، رؤشن دیوا بلیا
6
لاکھ جُثّہ طُوفانے اندر ڈُب، بے رُوح ہویا سی
اُس درگاہ اندر مقبُولی، تاں ہِک نُوح ہویا سی
7
سئے لشکر ہِک مچّھر مارے، ہِک خلِیلِ اعظم توں
لکھ معصُوم شہِید ہوئے سن، ہِک مُوسیٰ دے دم توں
8
لکھ خلقت گل جنجُو پائے، خارج ہوئے اِیمانوں
تاں ہِک مِہتر عِیسیٰ ہویا، محرم سِرّ حقانوں
9
لکھ جانی لکھ چِت وِکائے، سنے چِتاں دِے سائیں
تاں معراج ہویا ہِک راتیں ،ختم نبیاؐں تائیں
10
نویں پرانے چنگے مندے، ایتھے قدر نہ کائی
خواہے گرِیہ زارِی کیِجے، خواہے کرو نہ بھائی
11
جے کر سبھ جہان مُحمّد، بھُجّن مِثل کبابے
اُس منزل وِچ معلم ہوندا، وانگ خیالے خوابے
12
جے لکھ جانی صدقے ہوون ،جھل کے تیغ پرم دی
کُجھ پرواہ نہیں دریاوے، ہِک قطرے شبنم دِی
13
جے لکھ سِیس رُلّن وِچ خاکو، کر کے عِشق پیارا
جِیؤں سُورج دے نُوروں چُھپیا، ذرّہ ہِک نِکارا
14
سبھ اسمان جھڑن تاں جاپے ،پت درختوں جھڑیا
چؤداں طبق ڈُبّن تاں جِیویں ،ککھ باروں ہِک کھڑیا
15
دوئے جہان مُحمّدبخشا ،جے سبھ ہوّن نبُو دِے
گھٹ ہویا ہِک ریتوں دانہ، وِچ تھلّاں دے تودے
16
آدم جِن ہوون قُربانی، کنی ہِکّو بارانی
جیؤ جامے جل جاون سارِے، کُھتّھا وال حیوانی
17
جے سبھ عالم فانی ہوون، اوتھے کُجھ نہ خطرہ
کے ہویا کے گھاٹا وادھا ،گیا سمُندروں قطرہ
18
کِتّھے آدم کِتّھے پریاں، کِتّھے حُور فرِشتے
کِتّھے شاہ امیر سؤداگر، کِتّھے ہور سرِشتے
19
کِتّھے نیں اوہ بدن نُورانی ،کِتّھے جانیں پاکاں
ہے کے تھاں مُحمّدبخشا، واء پانی اگ خاکاں
20
جو ہویاں جو ہوسن اگّوں ،کیا نیکی کیا بدیاں
بے پرواہی دے وِچ نِیرے ،کد قطرے تِھیں ودھیاں
21
سہل نہیں ایہ وادی بھائی ،سہل تکیندے جاہل
عملاں دا ایہہ حال مُحمّد، پر ہو بَہؤ نہ کاہل
22
جے نِت کریں جہان ہِک پینڈا ،مت جانیں کُجھ ٹُریا
پرت تکیّں تاں اوہنیں پیریں، دو تِن قدم نہ ہُریا
23
کِس سالک اُس رستے ٹُرکے، اوڑک انت لیاسی
اُس در دے دا دارُو بھائی ،کِس دے ہتھ پیاسی
24
جے ٹُر نوں دِق ہو کھلوویں، مار سجن دِی وگّے
جے دؤڑیں تاں کیڑ تلِی دِی ،سدا اگّے ہی اگّے
25
نہیں کھلونا لائق تینُوں ،نہ ٹُریاں پندھ مُکدا
مُشکل کم پیا سِر تیرے ،کوئی علِاج نہ ڈُھکدا
26
نہ سرمار اتے سرماریں ،تُرتے بیٹھ چُپیتا
چھڈ دے کم اتے کم کر کھاں، یاد نہ آنی کیتا
27
نالے ترک کمّوں کر بندے ،نالے کم کمائیں
اپنا ہئی کم کریں نہ تھوڑا ،زور بتیرا لائیں
28
جیکر کار تیری ہے کاری، رہیں لگّانِت کارے
جیکر کار نہ کارِی آوے، بُہت اوتھے بیکارے
29
ترک کریں اِس سارے کمّوں، جو کُجھ کیتوئی اگّے
کرنا تے نہ کرنا تیرا، ایہو چنگا لگّے
30
اوّل سِکھ شناس مُحمّد ،لائق کار کرن دِی
جب لگ کار بِیکار نہ پرکھیں ،کرنی ہے کد بندِی
31
لاکھ کروڑ اساں تِھیں چنگے ،خاک ہوئے اِس جائی
جے جگ ہوئے نہ ہووے ایتھے، ہے پرواہ نہ کائی
32
کار کریں جو کہے کریگر ،کریں ہنکارنہ کاروں
عملاں تے دھر آس نہ ذرّہ ،فضل منگیں سرکاروں​

624​

 

جواب: سیف الملوک مکمل تحریری حصہ

تؤحید دِی وادِی داذِکر​

1
اگّوں منزل آوے بھائی ،وِچ وادِی تؤحیدے
عابد تے معبُود ملیندے ،دُوئی نہ پِیر مُریدے
2
سِرکھڈھّن ہِک گلمے وِچّوں، لکھ سِراں دے رل کے
اِس گلمے تِھیں باہر نہ جاوے ،خسخس دانا چل کے
3
ازل ابد دا جامہ ہِکّو، ایہہ گلما وِچکاروں
ہر دا رُوپ مُحمّدبخشا ،ہے ِہکسے سرکاروں
4
توڑے بہُتے رُوپ دسیون، توڑے تھوڑے تھوڑے
اصل اندر سبھ ہِک ہوون گے، ندیوں نیر وِچھوڑے
5
ازلوں گِھن ابد تک بھائی، کم ہویا جد سارا
کؤن دُویا پِھر باہِر رہسی، ہِکّو ہِک اِکارا
6
ہکِس دِیوانے کولوں پُچھیا ،شخصے ہِکس پیارے
دس اسانُوں کے کُجھ کہیے ،ایہہ جگ عالم سارے
7
اگّوں فیر دِیوانے کہیا، دسّاں نال مِثالے
سِتّھےدا ہِک رُکھ بنایا، کاریگرے کمالے
8
ڈالی پتّرپھُل بنائے، سکڑے کلی ممولی
ہتھ وِچ ملے بھّجے سبھ چِتّر ،بنے ہِکّو مُڑ گولی
9
جاں اوہ ہِکّو سِتّھا آہا، نقش گئے بھج سارے
ہِکّو ہِک مُحمّدبخشا ،میں تُوں کؤن بے چارے
10
جے کوئی غرق نہ ہویا بھائی، وحدۃ دے دریاوے
کے ہویا جے آدم دِسدا، لیک نہ مرد کہاوے
11
نیکی بدی نہ تکد ے سوئی ،جو وحدۃ وِچ پُہتے
نیکی بدی تداہیں بھائی، اسیں تُسیں جد بہُتے
12
جاں جاں اپنے آپے اندر، جاء بندے دِی ہوسی
کر کر شادِی کدی ہسّے گا ،کدی غماں وِچ روسی
13
جاں ایہ اپنے آپوں نکِلے، نہ کوئی غم نہ شادِی
دوزخ دا غم خُوشی جنّت دِی، دوہاں تھِیں آزادی
14
ہر ہِک اندر دوزخ جِس وِچ، سپ اٹھوئیں واسا
اِس دوزخ تِھیں باہر آویں، خطرہ رہے نہ ماسا
15
جے اج باہر آیوں ناہیں ،دوزخ نالے جاسی
ہر ہِک سپ اٹھوآں اِینویں ،روز حشر تک کھاسی
16
جاں سالک اس جائی پہتا ،آپ مرے مر جیوے
گّم ہووے مُڑ باہر نکِلے ،گُنگا ڈورا تِھیوے
17
کدے رلّے اِس ذاتِے اندر ،کدے کِرے مُڑ ذاتوں
صُورت عجب بنی پر خالی، بدنوں بدن صِفاتوں
18
چار چؤہاں تِھیں باہِر آون، ودھدے لکھ لکھّاں تِھیں
اِس دفتر دِے حرف نہ دِسدے، انّھا عقل اکھّاں تِھیں
19
دُور کِتے اِس شِہروں باہر،پِھر دا عقل بِے چارا
جِس ایہہ سِرّ ذرا ہِک لدھّا ،ہر تھِیں ہویا نیارا
20
عقلوں فِکروں باہِر آوِے، نچدا پھِرے دِیوانہ
آکھے خبر نہیں میں کیہڑا، کیہڑا میرا خانہ
21
نہ میں بندہ بارِی سندا ،کے ہاں نر نہ مادِی
بندگیاں گُم ہویاں نالے، نہ کُجھ رہی آزادِی
22
نالے صِفتاں والا ہوندا ،فیر اوہ صِفت نہ جانے
عارف ہوندا پر اُس ویلے ،معرفت نہ جانے
23
منّاں منّی کُجھ رہندی ناہیں ،کوئی کہاوے کِس دا
جے کر اُس ول تکیے اگّوں، اپنا آپ ہے دِسدا
24
اپنے ولّوں جد پِھر وِیکھیں ،اوہو نظری آوے
جِت ول ویکھیں ایہو لیکھا، کوئی نکھیڑ نہ پاوے
25
جاں تُوں گم ہوویں وِچ اُس دے، اپنی چھوڑ نِشانی
ایہہ تؤحید مُحمّدبخشا، دسّے کؤن زُبانی​

649​

 

جواب: سیف الملوک مکمل تحریری حصہ

حیرت دِی منزل دا ذِکر​

1
فیر اگّوں ہِک منزل آوے ،حیرت والی وادِی
درد افسوس ہوئے گُم اوتھے، ہر گزِ خُشی نہ شادی
2
دم دم تیغ غماں دِی مارے، حیرت اگ نہ بُجھّے
آہیں درد اتّے لکھ سوزوں، رات دِہاڑ نہ سُجھّے
3
جاں اوہ مرد حیرانی والا، جا پُہتا اُس جائے
ہوندا گُم تحیرّ اندر، اپنا آپ نہ پائے
4
جیکر اُس تھیں پُچھّے کوئی، ہیں تُوں یا نہیں ہیں
اندر ہیں یا باہر بیٹھا، ایتھے یا کہیں ہیں ؟
5
فانی ہیں یا باقی مِیّاں ،یا نہیں تُوں دُو ئی
دس سانُوں کُجھ پتہ نِشانی، حال تیرے کے ہوئی
6
کِہندا اصلی خبر نہ مینُوں، بیٹھا یا کھلویا
عاشِق ہاں پر پتہ نہ رہیا ،کِس پر عاشِق ہویا
7
نہ میں مُسلم نہ میں کافر ،خبر نہیں کِس چالی
نالے ایہہ دِل عِشقوں بھریا ،نالے ہے مُڑ خالی
8
جاں پُہتا اُس منزل اندر، رستہ منزل چُھپدا
رستہ منزل کس دا بھائی ،نالے ہے دل چُھپدا
9
حیرت سر گردانی تائیں، کِیکر اگّے کھڑئیے
شہر اتے دروازے چُھپدے، کِتّھوں نِکّل وڑئیے
10
جاں کوئی مرد اُس جائی پُہتا ،گِلیؤں شُکر ہوئیگا
کُفرے وِچّوں اِیماں کہِندے، اِیماں کُفر ہوئیگا​

659​

 

جواب: سیف الملوک مکمل تحریری حصہ

فقر دِی منزل​

1
وادِی فقر فناء دے اندر ،اگلی منزل آئی
فقر فناء اندر چُپ بہتر ،گل نہ جاندی پائی
2
فرموشی دِی منزل ہوئے ،گُنگے ڈورے جھلّے
جاں ہِک سُورج رؤشن چڑھیا ،سبھ تارے چُھپ چلّے
3
کانگ چڑِھی دریا فقر دِی، جُنبش اندر آوے
پتّھر نقش بریتے بیلا ،بُوٹے ریت چُھپاوے
4
دوئے جہان مُحمّدبخشا ،مؤج اس اِک دریاؤں
جے کوئی ایہہ گل منّے ناہیں ،کسر اوہنُوں سوداؤں
5
اِیس ندِی وِچ چُبّھی مارے ،جے کوئی ہِمّت کر کے
سدا سُکھالا رہسی بھائی، کے کم باہر ترکے
6
ایس ندِی دِی چُبّھی اندر، چِت ہمیش سُکھالا
گم ہوون بِن ہور نہ بھاوے، واندے پین کُشالا
7
حُکمے نال اِس چُبّھی وِچّوں، جاں سِر باہر آنے
تاں اوہ کارِیگریاں ویکھے ،تک تک بھیت پچھانے
8
اِس چُبّھی وِچ غیر نہ مِٹدا ،جاوے ہِک ہِکلّا
جِتّھے اپنا آپ نہ میوے، ہور کھڑے تاں جھلّا
9
جاں ایہ اپنا آپ بندے نُوں، پڑ دا ہے دِلبردا
مال مُلک تے عِزّت دؤلت ،سنگ کھڑیاں کدتردا
10
لَنْ تَنَالُواالْبِرََّ بھائی ،سٹ تمامی چیزاں
فرد ہووے تاں مرد کہاوے، مِلدا نال عزِیزاں
11
خاطر جمع ہووئے جِس ویلے ،خُودِی ونجے بیخُودیوں
پاک ہووے تاں باہر آوے، ہر ہر نیکی بدیوں
12
جاں ایہہ نیکی بدِی نہ رہندی، اُس دم عاشق ہوندا
ہو فناء عِشق دا اوّل، یاری کرن کھلوندا
13
جیؤں ایہہ حال احوال فقر دا ،غائب ساڈی نظروں
تِیویں شرح زُبانوں اوہلے، نالے صِفتوں خبروں
14
مر کے جیون دِی گل بھائی ،دسّے کؤن زُبانوں
بَعْثَ بَعْدَ الْمَوْت سُخن دے،معنی دُور بیانوں
15
بعد فنایوں باقی ہونا ،کے جاناں اس باتوں
نویں کتاب بنے جے لِکھاں، باتاں نفِی اثباتوں
16
مر کے جیون دِی گل چنگی، سو جانے جو کردا
جِس دے سِر پر ورتِی ہووے، کم نہیں ہر ہر دا
17
میں کے جاناں حال فقر دے ،مدعی نفسانی
سُنی سُنائی لِکھ وِکھائی، پائی نہیں نِشانِی
18
اپنی مؤت حیاتی اندر، جب لگ تیرا ڈیرا
اِس منزِل وچ کد مُحمّد، پَیر پوَے گا تیرا
19
اپنا آپ مُحمّدبخشا ،تیرا مِصر شہر ہے
مُشکل پندھ سجن دِی لوڑے، رستہ برّ بحر ہے
20
جاں ایہہ مِصر پیارا تینُوں ،کؤڑا زہر ہوئے گا
تاہیئں وَل سفر ول جاسیں، پینڈا لہر ہوئیگا
21
دِھیاّں پُتّر بھیناں بھائی ،وِچھڑ سنگوں ساتھوں
بِیڑی روہڑ اسباباں والی ،عِشق ندِی دِی ٹھاٹھوں
22
رستہ دُور نہ اوڑک جِس دا، گھنے قضیے دِسدے
پر جو نال یقینے ٹُردے ،ونج سجن سنگ وِسدے
23
توڑے کُجھ نہ معلم اُس دا، تھاں ٹِکانا پاسا
چھڈ دُنیا پؤ لہر فقر دِی، رکھ ِمِلن دِی آسا
24
یار مِلے بِن مرسو ناہیں ،سِیس تُساں جے ہُولے
اوہ تیرا تُوں اُس دا ہوسیں ،وِتھ نہ رہسی موُلے
25
محبُوباں دِی بے پرواہی ،سُن کے ہُٹ نہ رہوکھاں
ہمّت آس قراری کر کے ،ونج اوسے در ڈھہوکھاں
26
صبر توکّل عاصم والے، ہمّت سیف ملُوکے
کریں قبُول نہ ہُٹیں توڑے، سبھ کوئی ٹھاکے کُوکے
27
اپنا آپ چھڈیں اُس کارن، ساجن تاں گھٹ آون
سبھ جگ اُتّےشاہی تیرِی، پریاں تخت اُڈاون
28
ڈھُونڈن والے مُڑن نہ خالی ،خُود حضرت فرماوے
ویکھاں سیف ملُوکے ولّوں، جو لوڑے سو پاوے
29
عاصم دے سُن صبر توکل، ہمّت آس شہزادے
دِلبر بھال مُحمّدبخشا ،سہہ سہہ دُکھ زیادے​

688​

 

جواب: سیف الملوک مکمل تحریری حصہ

تَمَّ ا لْکَلَام بَنَام حَضْرَتْ پیر مُرْشِد صَاحِبْ قدّسَ اللّٰہُ تعالیٰ سِرَّ ہُ الُعَزِیْز​

۔۔

قِصّہ سیف الملُوک تے بدیعُ الجمال دا مُڈھ ۔​

بادشاہ عاصم بِن صفوان دِی کہانی​

سارا قِصّہ مولوی نظامی قدّسَ اللّٰہُ تعالیٰ سِرَّ ہُ الُعَزِیْز دے ایس شعر دِی تفسِیر اے​

چُنیں زد مِثل شاہِ گویند گاں
کہ یابند گانند جوئند گاں
​

-------------------------------

 

جواب: سیف الملوک مکمل تحریری حصہ

[http://1.bp.blogspot.com/_ie8IIBkLsyw/Sez0w0FXnbI/AAAAAAAAAX4/TJaut_XwbWQ/s320/26.gif[/​

باسمِ پاک حضرت پیرِ شاہے ۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔کراں نامہ شروع اوہو نبا ہے​

1
قِصّہ سیف ملُوکے والا ،اُس کارن ہُن کہنا
طالب ہمّت کر کے چلے، رواء نہ رکھے بہنا
2
پِیر میرا اوہ دمڑی والا، پِیرے شاہ قلندر
ہر مُشکل وِچ مدد کریندا ،دوہاں جہاناں اندر
3
عاصم بِن صفوان شہزادہ ،والی تخت مِصر دا
آہا شاہ سُلیماں دُوجا، صاحب دولت زردا
4
رُومی شامی چین مچینی ،غزنی ہندُستانی
زنگی رُوسی ہور فرنگی، یُونانی اِیرانی
5
ستّر شاہ تختاں دِے سائیں، چاکر سان اُس سندے
خدمت اندر رہن کھلوتے، ہتھیں بدھیں بندے
6
ست ولایت زمیں آبادی، ستّے تخت اصلیا
چار تخت دِی حد صفوانی، عمل اپنے وِچ لئی آ
7
فؤجاں لشکر کٹک کروڑاں، گِنتر وِچ نہ آون
جے سؤ مُنشی لکھ مُصّدی ،لِکھ لِکھ قلم گھساون
8
ذُوالقرنین سکندر والا ،شؤکت شان زیادہ
بادشاہی گھر اُس دے دائم ،آدی دا شہزادہ
9
کوٹ قلِعے در بند ہزاراں ،چھاؤنیاں ہر دیسی
سدا برت ہر شہر بنائے ،رست کھاون پردیسی
10
عادل سخی سِکندر جیسا ،جیؤں دریا وِچ مؤجاں
زوراوری اوہدی سُن کنبن، دیو دانواں دِیاں فؤجاں
11
راکھش آدم کھاون والے ،تیغ اوہدی تِھیں ڈر دے
کوہ قافاں دیاں غاراں اندر، جا گزر اناں کر دے
12
جھنڈے چھّتر نِشان ہزاراں، لکھ کوئی سر کردے
سر کردے مہمّاں تائیں ،آ قدمیں سر دھردے
13
شاہ زمیں دے سارے ڈر دے، ثانی کوئی نہ آہا
اگّے آ گُذارن نذراں ،جِت ول پاوے راہا
14
ہِک اللہ دا خؤف ہمیشہ، دہشت ہور نہ کائی
دُشمن سبھ تہ تیغ کیتے سن، عالم وِچ دُہائی
15
عیش خوشی جو دُنیا والی ،سبھّو سی ہتھ آئی
سبھ مُراداں چاہاں پایاں، کردا شُکر خُدائی
16
ہِک مُراد رہی دِل اندر، گھر اؤلاد نہ ہوئی
جاں جاں اوہ نہ حاصل ہووے، ہور نہ سُجھدی کوئی
17
عاصم اِس اندیشے اندر ،رات دِینہاں دِلگیری
ربّا ایہہ میری سُلطانی ،دؤلت فؤج گھنیری
18
بِن فرزند میرے کِس کارِی، ایہہ سارے اُسرگّے
جاں اِس فِکر اندر جیو جاوے، اگ اندر وِچ لگّے
19
جاں جاں عُمر جوانی آہی ،لنگھی آسا آسا
مجلس لاوے مؤجاں مانے، غم نہ آہا ماسا
20
باہٹھ ورھے جد عُمر وِہانی ،چلی بہار جوانی
شاخ ہری رنگ پِیلا ہویا ،آئی رُت خزانی
21
سرُو آزاد لگّا خم کھاون ،چنبے کلیاں کِریاں
لالے تِھیں پُھل کِیسر ہوئے، ہور بہاراں پِھریاں
22
سُنبل فصل پیا آ گھاٹے ،نِکلن لگیاں تاراں
نِیندر مست دِتّی چھڈ نرگس، بیٹھا وانگ بِیداراں
23
کِس توری آ پُہتی اوتھے، کستُوری سنگ بوُری
وِچ وِچ آن وِکھالی دِتّی، کافوُری رنگ نُوری
24
اوہ سبزہ خط چھاپے والا، کِرن لگا ای چنبا
لگّا وِیکھ چنارے پنجے ،بید والا تھرکنبا
25
سرد ہویا دل خوشیاں ولّوں، دُنیا جھُوٹھ کُکارا
جے سے برس کیتی میں شاہی، اوڑک چلّن ہارا
26
دؤلت مال خزانے لشکر ،تخت ولایت شاہی
بعد میرے کوئی ہور لئے گا، میں ہاں اج کل راہی
27
دِل میرے نُوں چنگا لگدا، تاہئیں ایہہ پسارا
جے اج اکّھیں اگّے ہوندا، ہِک فرزند پیارا
28
میں کے عجب بے عقلی کردا ،جھلّاں مُفت کُکارے
عاصم شاہ مُحمّدبخشا ،ایہہ اندیشے دھارے
29
ٹُراں مہمے سختی جھاگاں، سودھ کراں شُکرانہ
سے اندیشے رات دِیہاں وِچ، عُمر اینویں گُزرانا
30
اؤتر نام پیاں کے کرنا ،مال متاع گھنیری
گوشے بیٹھاں ہو چُپیتا ،رکھ اللہ دِی ڈھِیری
31
جے فرزند ہوندا ہِک لائق، تاں ہوندی خُوشحالی
میرے پِچّھے ہوسی بیٹا ،تخت مُلک دا والی
32
ایہہ اندیشے کر کے عاصم، جا گوشے وِچ وڑیا
بیٹھ محل اِکلّے اندر ،بُوہے سنگل جڑیا
33
آون جاون لوکاں والا، سارا بند کرایا
نہ کُجھ کھاوے نہ کُجھ پِیوے، نیند آرام گوایا
34
نہ اوہ کول کِسے نُوں سدّے، گل کلام نہ کردا
گریہ زارِی کم ہمیشہ، گھڑی تمام نہ کردا
35
چالیھ روز ہوئے اُس اِینویں، مؤلیٰ اگّے روندا
عُسروں یُسر مُحمّدبخشا ،اوڑک ہِکدِن ہوندا
36
میر وزِیر اُمراء وڈیرے، فِکر کرن رل سارے
کہی مُہم ایہہ ڈاہڈھی آئی، شاہنشاہ ہمارے
37
کر مُصلاحت کرو تدارک ،کُجھ تدبیر بناؤ
دو وزِیر پیارِے شاہ دِے ،بُوہا جا کُھولاؤ
38
ہتھ بنھ عرض کرو شاہ اگّے، پُچھّو حال حقِیقت
کِس سببوں گوشے بیٹھا ،اُس ول کے مُصِیبت
39
مت سُلطان اساڈا یارو، حال حقِیقت دسّے
کیجے کُجھ تدارک چارہ ،مت پھر ہسّےرسّے
40
چہل وزِیر عاصم دے آہے، ہِک تِھیں ہِک چنگیرے
پر دو اوہناں چوں آہے ،محرم خاص اگیرے
41
صالح ابن حمید ہِکی دا ،راوی نام بتاندا
مادر پوش ہامان دا بیٹا ،دوجا آکھ سناندا
42
ایہہ وزِیر دوئے اُٹھ وگّے ،کھول وڑے دروازہ
شاہ پیا بے حال ڈِٹھّو نیں، لِسّا بے اندازہ
43
مُردے ونی رنگ جُثّےتے ،زرد ہویا مُنہ پِیلا
اکھّیں نہراں پانی دیون ،سرُو ہویا پِھر تیِلا
44
نہ اُس طاقت گل کرن دِی، نہ سی ہوش ٹکِانے
چا اُٹھال بہال کراون، گلّاں زور دھِگانے
45
اوّل کر تعظِیم سلاماں، کر دے پھیر ثنائیں
ثانی تیرا ناہیں شاہا ،مشرق مغرب تائیں
46
ادنیٰ حِصّہ مُلک تیرے دا، شاہ سلُیماں پایا
حُکم اِقبال تُساڈا حضرت ،دم دم ہوئے سوایا
47
کئیں شاہزادے تختاں والے، چاکر تیرے اگّے
عالم فاضل کرن دُعائیں، تتّی واء نہ لگّے
48
اسیں وزِیر صلاحاں جوگے ،تیرے ہتّھیں پالے
فؤجاں کٹک مہُماں کارن، دُشمن مارن والے
49
اسیں کمینے بندے تیرے ،تُدھ توں گھول گھُمائے
کیسی ایہہ دِلگِیری تینُوں، پُچّھن کارن آئے
50
محرم خاص تُسیں من بھانے، کہندا شاہ وزیراں
افلاطُون ارسطو میرے ،عجب کرو تدبیراں​

 

جواب: سیف الملوک مکمل تحریری حصہ

51
جِس دن دا میں ہویا سیانا ،پیر تخت تے دھریا
عِزّت دؤلت نال ہمیشہ، رہیوس ہریا بھریا
52
کیِتا کرم الٰہی میں تے ،بہُتے تخت سنبھالے
چالیھ شاہزادے نِت میری، خِدمت کرن سُکھالے
53
آسے آسے گئی جوانی, فِکر پیا ہُن ایہا
کالیاں رنگ وٹایا گورا، آیا مؤت سُنیہا
54
ناہیں میں گھر بیٹا صالح ، دِین دُنی دا گہنا
ایہو داغ لگا وچ سینے، سدا نہیں میں رہنا
55
ایس اندیشے تختوں لاہیا، راج ولوں چِت چایا
عاصم شاہ وزِیراں اگّے، وِیدن کھول سنایا
56
شاہ اگّے پھر عرض وزیراں، کیتی ہو درماندے
دس اسانوں ہے کے چارہ ،جیہڑا وَس اساں دے
57
شاہ کہیا بِن صبروں ایتھے، ہور نہیں کوئی چارہ
لیکن تُسیں وزیر وڈیرے ،کر ویکھو ایہہ کارا
58
جو علماء حکیم سیانے، رملی ہور نجُومی
کر ہکِٹّھے پُچّھو ہووے ،کِسے متے معلُومی
59
جے میرے گھر دینا ہووے ،بیٹا آپ اِلٰہی
تاں میں شُکر گُزار سنبھالاں ،تخت ولایت شاہی
60
نہ ہووے تاں گوشے اندر ،اِیویں چُھپیا رہساں
شُور کُکارا مُشکل بھارا ،غم وِچ کیونکر سہساں
61
ایہہ جواب عاصم دا سُن کےِِ، لگّی چُپ وزِیراں
باہر آء رل بیٹھے سارے ،کرن لگّے تدبیراں
62
سد نجُومی عالم فاضل ،رملی ہور سیانے
دِتّی لِکھ مُعاش اوہناں نُوں ،ونڈے ہور خزانے
63
کِیتی عرض وزِیراں یارو، اساں بنی ایہہ بھارِی
شاہ اساڈے دے گھر دسّو، ہوسی انس پیاری؟
64
لگّے کرن حِساب نجُومی، ہو اِکٹّھے سارِے
بُرجاں وِچّوں وڑ وڑ نِکلن ،گِندے راس ستارِے
65
عاصم تے صفوان شہزادے ،نالے حرم دوہاں دِے
جوڑ بناون حرف اِکٹّھے، لِکھدے نام چؤہاں دِے
66
گِن کے عدد سبھے حرفاں دے ،طرح کرن چاباہراں
باقی اُتّے لِیکھا پاون ،کر کر سمجھ ہزاراں
67
شاہ عاصم دے طالع جاگے ،اگّوں کے کُجھ ہوسی
آس مُراد اوہدی ربّ دیسی، یا اِینویں نِت روسی
68
کر کے سمجھ نجُومی کہندے ،چنگی فال وزیرو
دیہو مُبارک عاصم شاہ نُوں، تکڑے ہوؤ امیرو
69
شاہ بدخشاں دے دِی بیٹی، جے عاصم نُوں لبّھے
اوس وِچّوں ربّ بیٹا دیسی، ہوسن صِفتاں سبّھے
70
عادل عالم فاضل ہوسی، مُلکاں وِچ اُجاگر
حِلم حیاء ہدایت والا، سوہنا سخی بہادر
71
لمّی عُمر حیاتی والا، رہسی نال اِقبالاں
اِینویں آیا نظر وزیرو، سانُوں اندر فالاں
72
جاں ایہہ خبر گئی سُلطانے، خُوشی ہوئی اِس گل دِی
گوشے تِھیں اُٹھ آیا، بیٹھا تختے اُتّے جلدِی
73
شُکر ہزار گُزار وزِیراں ،کِیتی آن سلامی
لکھ کروڑ دِتّے سِر صدقے ،لین اِنعام اِنعامی
74
لا دربار بیٹھا شاہ عاصم، وِچ امیر وزِیراں
عالم رملی رُخصت کِیتے، دے دھن ارتھ جگیراں
75
صالح اِبنِ حمیِد وزیرِے ،نال لائے سِرکردِے
چالیھ ہور وزِیر سیانے ،صاحِب عقل ہُنر دِے
76
کئی حکِیم افلاطُوں جیہے، کار روا جگ دِیدے
سبھناں اُتّے افسر کیتا، صالح اِبنِ حمیدِے
77
ڈالی تُحفے بُہت عجائب ،کئی ہزار سؤغاتاں
صالح دے حوالے کیتیاں، گھلیا کارن باتاں
78
کہیوس جیکر آیوں فتحیا، ہور بہُوں تُدھ بخشاں
صالح نال اِقبال روانا ، ہویا طرف بدخشاں
79
شاہ بدخشاں والے اگّے، تُحفے جا گُزرانے
نالے صالح گلّاں کر کے، کھول دسّے پروانے
80
جاں پھر شاہ بدخشاں والے، سمجھی گل تمامی
شُکر گُذار وکیلاں تائیں، خلعت دے گرامی
81
بُہتی عِزّت خِدمت کیتی، دِتّے محلیں ڈیرے
رات دِینہاں مہمانی دیندا ،کرے اوہناں ول پھیرے
82
ست دِہاڑے خاطر کر کے، رکھّے زور دھِگانے
رنگاں رنگاں دے نِت دیندا، بادشہانے کھانے
83
اٹھویں روز تیاری ،کیتی بیٹی ڈولی پائی
جو کُجھ داج شہانہ دِتّا، کؤن حساب سُنائی
84
گھوڑے خچّر اُٹھ ہزاراں ،موتی لعل جواہر
لکّھاں تھان دِتّے زربفتوں ،دؤلت انتوں باہر
85
گولیاں گولے سوہنے سُندر، زیور لاء سنِگھارے
ڈولی دا سِر صدقہ کر کے، دِتّے باپ بیچارے
86
جِنہاں نال پیار بیٹی دا، سنگ سہیلیاں دائیاں
لائیاں نال رکّھو خُوش اِسنُوں، وانگن بھیناں مائیاں
87
لشکر سنے وزِیراں تائیں ،بخشے جوڑے گھوڑے
دے ہتھیار بھلیرے ٹورے، نالے کلغی توڑے
88
طرف مِصر دے ہوئے روانے ،جاں پِھر نیڑے آئے
دے خُوشخبر وزِیرے قاصد، عاصم طرف وگائے
89
عاصم شاہ سُلطان اُچیرے، تنبُو باہر لوائے
شادی دے اسباب تمامی، اوتھے آن سُہائے
90
تنبُو خیمے جڑت جڑاؤ، موتی تے زرکاری
سُورج نال رلاون رسماں، لگّے پُھل کِناری
91
پلےّ سیون سبھ زردوزِی ،تِلےّ جائی دھاگے
سیج وِچھّی وِچ عاصم شاہ دِی ،کوہیں جِھلِمل لاگے
92
آء دربار شہانہ لگّا ،خلقت کٹّھی ہوئی
زمیں زمن وِچ آدم دِسدا، انت نہ آوے کوئی
93
دِیباتے زربفت حرِیروں، اطلس خیمے لائے
شالاں سُچیاں ہور غلیچے، فرش فروش وِچھائے
94
اگّے چھتّر سنہری لائے، چمک دسّن اسماناں
کِیتی چھاں جہانے اُتّے، اُچیاں سائباناں
95
بادشاہی زربفت وِچھائی ،پُھلّاں سیج وِچھائی
کُرسی ہور جڑاوُ سوہنی، ہر سر کردے پائی
96
چارے طاق محل سُہایا، انبر تے سرطاقاں
ہر طاقے وِچ سوہنے کھیڈن، اُلفت نال اِتفاقاں
97
سائباناں ہِیٹھ ہر جائے بیٹھی، خلقت چار چؤپھیرے
حُوراں ویکھ ہوون دِل گھائل، کنجریاں دے پھیرے
98
عاصم شاہ تک مجلس رسّی، جشن نو روز بنائے
خویش قبیلے محرم خاصے، میر وزیر سدائے
99
عجب عجائب چیز نعامت، کھانے بُہت منگائے
دُھکھّن عُود گئی بوء کوہیں، عطر عنبیر ڈوہلائے
100
کھانے کھا ہوئے آسُو دے ،مُشکوں خُوشی دِماغاں
پی شراب ہوون رنگ تازے ،جیؤنکر لاٹ چراغاں
101
شاہ بد خشاں دے دِی بیٹی، عاصم شاہ وِیاہی
آس لگّی مت بیٹا دیسِی ،کرسی کرم اِلٰہی
102
بِیگم نال کرِیندا خُوشیاں ،چین ہویا پِھر تازہ
مارے طاق فِکر دے کُھلّا ،خُوشیاں دا دروازہ
103
بِیگم نال سہیلی جیہڑی ، شاہ بد خشاں ٹورِی
صالح اِبنِ حمیدے ہِکدن، ڈِٹھّی سِی اوہ گوری
104
ویکھن سات اوہدا دِل وِکیا ،صالح ربّ دھِیاوے
بِیگم دِی سہیلی کیویں، ایہہ مینُوں ہتھ آوے
105
عاصم شاہ دے اوس وزِیرے، دِتّی عِشق ظہیری
صبر قرار آرام نہ رہیوس، رات دِیہاں دِلگیری
106
جیؤں پنجر وِچ پنکھی ہوندا، تِیوِیں وقت لنگھائی
بُھل گئیاں تدبیراں ہوشاں ،دانش عقل دانائی
107
ہوئی خبر امیراں تائیں، عِشقے دے اِقبالوں
عاصم شاہ نُوں واقف کیتا، صالح دے احوالوں
108
چا بخشی سُلطانے اُس نُوں، اوہ معشُوق پیاری
عقد کیتا خُوش وسّن لگّے، بھُلّی خفگی ساری​

796​

 

جواب: سیف الملوک مکمل تحریری حصہ

شہزادے سیف الملُوک دا جنم​

1
شاہ وزِیر دوہاں تے ہویا، کرم سچاواں ذاتی
بِیگم اتے سہیلی اُس دِی ،حمل ہویا ہِک راتی
2
نؤں مہینے نؤں دِیہاڑے ،نؤں ساعت تِھیں پِچّھے
دوہاں نُوں ربّ بیٹے دِتّے، آئے نی دِن بِھچھّے
3
شاہزادہ سِی لعل چمکدا، سُورج شکل پیارا
نگ موتی صالح دا بیٹا، چن جیہا چمکارا
4
دائی ویکھ ہوئی سؤدائی، ہر دے رُوپ اُتارے
چِہرے تے چمکارے مارن، اِقبالاں دے تارے
5
سُورج ویکھ شہزادے صُورت ،چُھپ بدلے دِن کٹدا
ویکھ وزِیرے دے فرزندے، چؤدھویں دا چن گھٹدا
6
کہاں بدخشاں دوہاں ،آہی جمّےلعل بد خشاں
حُوراں نُوں حیرانی آئی، وِیکھ ایہناں دیاں نقشاں
7
موتی ویکھ سمندر اندر، بے آبی وِچ مردے
مانک ہیرے ہار صفائیوں ،سر دھڑ صدقے کر دے
8
شاہ وزِیر دوہاں دے باغیں، عجب شگُوفے جمّے
صِفتاں وِچ نہ رہو مُحمّد، اگّے قِصّے لمّے
9
شاہ وزِیر کیتے شُکرانے، زر دِتّی فُقراواں
کئی مُعاش جگیراں دِتیاں ،رملی تے عُلماواں
10
سدا برت ہر رستے اُتّے، لائیاں ہور سبیلاں
دے سروپا نوازش کیتی، آدی دیاں اصیلاں !
11
انھّے لُوہلے لوڑ شہر دے ،دِتّے گھوڑے جوڑے
کوٹھی اُتّے رستاں لائیاں ،آیاں کوئی نہ موڑے
12
زر دِتّی کنگالاں تائیں، دُرویشاں نُوں لنگر
کوئی کنگال نہ رہیا شہریں، لے لے ہوئے تونگر
13
شادی دے شدیانے وجّے، پہراں لگیاں چوٹاں
مُلکاں اندر شلکاں ہوئیاں، ہر تھانے وِچ کوٹاں
14
شہزادے اُمراء ہزاراں ،مِیر وزِیر تمامی
سرکردے سبھ جنگی مُلکی، راجے رائے اِنعامی
15
مہر مقدم تے پٹواری، دفتریاں دِیواناں
قدر بقدرِی سبھ نے آندا، شُکرانہ نذرانہ
16
شاہ یمن دے تُحفہ کر کے ،آندی سیف بھلیری
جو جمشید آہا لک بنہدا ،عید خُوشی دے ویری
17
اوہ میراث یمن دے شاہے، پیو دادے دِی آہی
جمدیاں لے لئی شہزادے ،واہ اِقبال ایہہ شاہی
18
عاصم شاہ ایہہ سیف لبھن دا، جاتا شگن بھلیرا
ہے فرزند اِقبالاں والا، ہویا شاد ودھیرا
19
سیف ملُوک اِس گلّوں دھریا، شاہزادے دا نانواں
ہن وزِیر اوہدے دِی یارو ،تھوڑی گل سُنانواں
20
سید علی ہمدانی مینُوں، ایہہ روایت دسّے
شاہ وزِیر دوہاں دے جُھگّے، ہِکس دِہاڑے وسّے
21
ہکِسے رات نِمے تے جمّے، حِکمت نال اِلٰہی
بُرج سِتارہ رات ہِکّو سی، کُجھ تفاوت ناہی
22
صالح نے اِس گلّوں رکھیا، صاعد نام پُتّر دا
وِچ حِساب حمل دے ایہو، پُورا سِی اُتردا
23
شاہ وزِیر دوہاں گھر شادِی ،مِلی مُبارکبادی
لے لے جاون دان ہزاراں، جو کوئی منگت آدی
24
کنجر اتے کلاؤنت مِیراثی، شرنائی رس دھارِی
بازِی گر ہزار طرح دے ،بھگتی نٹ مدارِی
25
چھُری مار تے خُسرے پیرن، ناڑے چڑھن دھِگانے
آپو اپنے کارج کر کے، لُٹّن بُہت خزانے
26
طُرماں تے قرنائیں والے، مارن ڈھول بِھرائی
کیہڑے کیہڑے گِنے مُحمّد، کٹّھی ہوئی لوکائی
27
سیف ملُوک تے صاعد کارن ،شہروں باہر کِنارے
پکّا باغ سُہایا بُہتا، لائے وِچ فوارے
28
چِیکن کُھوہ سُراں کر بولن، وانگن چھتری راگے
پر ہِک دِیپک گان نہ ڈردے ،شالا اگ نہ لاگے
29
شؤقوں طؤق پیا گل قُمری، کُوکُو کُوکے بولے
کوئل تان لئی ہو اُچّی، کر دے ناچ ممولے
30
بُلبُل طوطے سوہلے گاون، حال پئے حیواناں
کھُوہ دا کتّا چُٹکی مارے، بیل پِھرے دِیوانہ
31
ٹِنڈاں ہنجُو بھربھر ڈوھلن، جان اندر کر خالی
سدا نہیں اِس رؤنق رہنا، سدا نہیں خُوشحالی
32
بنھ قطار چنار سُفیدے ،سرو آزاد کھلوتے
سِدھّے صاف برابر دِسّن، تار پریت پروتے
33
ہر ہر پاسے نہراں وگّن ،چؤک عِراق اُچیرے
شِیش محل چؤبارے گوشے، بھلے بھلیرے ڈیرے
34
شاہ کہیا ایہہ موتی سُچّے، عاماں نہیں دسالو
صاعد تے شہزادے تائیں، باغ اندر کھڑ پالو
35
آمد سُن شزادِے والی، باغیں رؤنق ہوئی
خِدمت گار گئے اُٹھ اگّے، لوڑِی دا جو کوئی
36
جھاڑُو دے چھنکا کرائے ،گرد کندھاں توں دھوئی
پُر کر مَشکاں ڈوہلن مُشکاں، دُھم گھتّی خُوشبوئی
37
سیف ملُوک دے آون والا، سُنیا باغ آوازہ
سُکّے رُکھ ہوئے پھِر نیِلے، گُل پُھل کِھڑیا تازہ
38
پَت ہرے پُھل چٹےّ ،چنبا ہس ہس دھرتی لیٹے
پِچھلا داغ غماں دا لالہ، دے دے ورق لپیٹے
39
گلواسی آواسی مارے ،سُرخ دہان کھلاری
آیا وقت نشے دا نیڑے، ہوئی تُم خُماری
40
ست برگے پھُل پیلے کڈھّے،مل مل رکھّے پاساں
عجب بسنت بنا کھلوتا، کُنت آیا تاں لاساں
41
ہسدی دندِیں شُکر گُزارے، نازک سنہگ داؤدِی
نرگس سُن مستانہ ہوئیا، آمد دِی خُوشنُودِی
42
گلما پاڑ شاہی دا دعویٰ ، دِتّا چھوڑ گُلاباں
سِرنِیواں کر خِدمت اندر، بیٹھے وانگ نوّاباں
43
گُلخیرے پْھل کرن دُعائیں، خیرِیں آ سلطانا
لہرئیے لے رِیحان کھلوتے، زِیور پہن شہانا
44
سبزے فرش وِچھایا سوہنا، صاف زمُرّد نالوں
دُور کِھلارے چھتر چھؤہارے، نسریں تانے سالوں
45
اِنہاں گلّاں وِچ اجّے مُحمّد، طبع نہ تیرِی مِٹّے
قِصّہ سِرے پُچاسیں کِیویں ،جے بہہ رہیوں گِٹّے
46
دِسدا سفر شہزادے والا، اگّے بُہتا سارا
زور طبیعت نُوں ربّ دِتّا ،کر دِی ہور پسارا
47
دائیاں لے شہزادِے آئیاں ، باغ اندر کر ڈیرے
نال پیاراں پالن دوہاں ، ہوئے آن وڈیرے
48
جاں پھر چونہہ برساں دے ہوئے، وانگ پھُلاندے پھُلّے
آئی راس زُبان گلاّں تے ، دسیا سُخن نہ بھُلّے
49
چار مہینے چار دِہاڑے ،چارے سال تے ساعت
گُزر رہے تاں سد بہائے، اہل نجُوم جماعت
50
لگّے کرن حِساب نجُومی، جوڑ سِتارے راساں
خفگی دِی گل دس نہ سکن، پھاتھے وِچ وسواساں
51
ہر ہر پاسوں بخت سوّلے ،دؤلت عِلم اِقبالوں
ہِک گردش وِچ مُشکل دِسدے ،عِشقوں سفر و بالوں
52
آخر شاہ کہیا چُپ کیسی، تُساں وس نہ کوئی
جے کُجھ روز اوّل دِی لِکھّی ،اوڑک ہونی سوئی
53
دس دیو شاہزادے والی، حال حقِیقت ساری
کردے عرض نجُومی قِبلہ، بخشیں جان ہماری
54
طالع وقت ڈِٹّھے تاں سانُوں، ایہہ کُجھ نظری آیا
سیف ملُوک شہزادے ہوسی، تُدھ تِھیں شان سوایا
55
شؤکت ہیبت زور شُجاعت ،حِلم حیاء حلِیمی
عِلم سخاوت عقل تواضع، ہوسی خُوء کریمی
56
سُورج ہار ہمیشہ کرسی نِت، دِینہاں زر بخشی
چن وانگن کئی راتیں چاندی ،اینویں ہر ہر بخشی
57
پر ہِک اِس تے پہلی عُمرے ،گردش دِئے سِتارا
چِٹک عِشق دِی نال اِس دیسوں ،سفر کریسی بھارا
58
جنگل تے کوہ قاف سمندر، پِھر سی کئیں جائیں
کتِنے سال ہِکلّا تکسی، راکش دیو بلائیں
59
مارن تے کئی دُشمن ڈُھکسن ،مؤلیٰ ایس بچاسی
بُہتے سخت قضیئے دس کے، اللہ آس پُچاسی
60
عاصم شاہ ایہہ گلّاں سُن کے، آن پیا وِچ فِکرے
ہوغمناک تحمّل کر دا دھن، شاہاں دِے جِگرے
61
جے سو سخت مصیبت اگُے، درداں والی دِسّے
سِر ورتی بِن ہر گِز یارو، قدر نہ آوے کِسّے
62
ہر کوئی جانے سؤڑی سامی، اگّے قبر ہنھیرا
ہِک ہِکلّے وِچ اُجاڑے ،دائم ہوسی ڈیرا
63
جان کُندن دِی تلخی ڈاہڈھی، سُن گلّاں تن کنبے
پک کتابیں خبراں اگّے، دوزخ بھاء النبے
64
اِس سُننے تِھیں کد اسانُوں، خؤف پیا دِل جھڑیا
جاں اوہ گھڑی سِرے تے آئی، پتہ لگّے گا اڑیا
65
عاصم نُوں تد معلم ہوسی، جاں فرزند وِچُھنّا
کے ہویا اج کرے تحمّل ،سُن کے خبر نہ رُنّا​

 

جواب: سیف الملوک مکمل تحریری حصہ

66
کہندا لِکھّے لِیکھ ازل دے ،مُول نہ جاندے میٹے
دِتّا اُس دا سِر تے جھلساں ،جے ربّ کھڑسی بیٹے
67
کرنا صبر اسانُوں چنگا، جے اوہ دئے بلائیں
راضی ہو کے جھلّاں چارہ، ناہیں نال قضائیں
68
شاہ بیٹھا کر صبر تحمّل ،دِل توں فِکر گوائے
سد مُعلّم فاضل عالم، لڑکے پڑھن بہائے
69
شاہزادِے نُوں دے دِلاسا ،ہتھ سِرے تے پھیرے
کِہندا بیٹا عِلم پڑھیں تاں، واہ نصیبے تیرے
70
پڑھنا عِلم ضرُور بندے نُوں، کِیتا فرض اِلٰہی
کردا عِلم دِلے نُوں رؤشن، ہوندی دُور سیاہی
71
جیؤں سُورج وِچ نُورتِویں ہے، عِلم رُوحے وِچ جانے
نُورے باجھوں سُورج پتّھر، آدم جِنس حیوانے
72
عِلمے کارن دُنیا اُتّے، آون ہے اِنساناں
سمجھے عِلم وجُود اپنے نُوں ،نئیں تاں وانگ حیواناں
73
سیف ملُوک پیو نُوں کِہندا، نیوں کے ہو سلامی
جو فرماؤ سر پر بندہ، منساں حُکم تمامی
74
جیہڑا کم تُساں فرمایا، عین صواب اسانُوں
شاہ وزِیر نجُومی سد کے، پُچھیا ہر یکساں نُوں
75
ساعت نیک ہوئی جد حاصل، لڑکے پڑھن بہائے
اوہ اُستاد لیاندا جہڑا، ہر ہِک عِلم پڑھائے
76
کاتب زرّیں رقم اُس اگّے، جا شیرینی دھردے
لے صلاح پکاون بیٹھے، ہو شاگِرد ہُنر دے
77
افلاطُون ارسطُو سُلماں ، سارے کرن تیاری
پُچھیئے اُس اُستادِے کولوں ،جو گل مُشکل بھاری
78
سُحبانے نُوں نال زُبانے، دسّے کھول بیاناں
اوہ شاگرد اکابر دوئے، اوہ اُستاد یگانہ
79
سیف ملُوک اندر ربّ پایا، بہُتا اثر دانائی
تیز طبیعت ہوش ودِیعت، فہم عقل چِترائی
80
صاعد بِھی سِی ودھ علّامہ ،فہم عقل اِدراکوں
واہ خالق جِس پیدا کِیتے ،بھلے بھلیرے خاکوں
81
دس برس وِچ ہر ہر عِلموں، دوئے حافِظ ہوئے
شاہزادہ جاں کرے کلاماں ،موتی لعل پروئے
82
جو خط دُنیا اُتّے لِکھدے، سیف ملُوک پکائے
خُوشخط اُس دا وِیکھ فرشتہ، حیرانی وِچ جائے
83
عربی عجمی عبری کُوفی، خُوشخط فارسیاں دا
بید، اچھرے ،گور مکھی، ہندی، حرف شناسیاں دا
84
ڈوگری اکھر خط فرنگی، انگریزی ہور دُوجّے
اردُو خط بنگالی، دکھنی، سارے لِکھّے بُجھّے
85
سُریانی، اِیرانی، تُرکی، یُونانی، اِعراقی
سِکھّے خط زُباناں سبّھو، کُجھ نہ رکھّے باقی
86
ویکھ عِلم سُلیمان نبی دے ،پائی بھاکھیا غؤلی
دیواں ،پریاں والی ساری، جانوراں دِی بولی
87
اوسط مُلک سمُندر ٹاپُو، سراندیپ شہر دِی
سیف ملُوک سُلیماں وانگن، سمجھے گل ہر ہر دِی
88
اِس حدّے اوہ عالم ہویا، قاضِی سبھ مُلکاں دے
جے مسئلے دِی مُشکل پؤندی، اُس تِھیں پُچھّن جاندے
89
سبھ دقیقے کھول دسالے، کرے بیان چنگیرا
عالم فاضل سُن سُن آکھن، دھن اوہ خالق تیرا
90
مِثل داؤد نبی دے آہا، شاہزادِے آوازہ
جدوں کلام کرے سُن ہوندا، شؤق اِلٰہی تازہ
91
جے سؤ ہوون سُننے والے، عالم فاضل دانے
نال آواز اوہدی دِی لذّت ،ہوندے مست دِیوانے
92
حُسن رسیلا خوء حلِیمی، سادہ مکھ صفائی
سوہنے ویکھ ہوون شرمندے ،جھال نہ جھلدا کائی
93
رؤشن شمع نُورانی چِہرہ، بُجھّےلاٹ اسمانی
وانگ پتنگاں سڑن چؤپھیرے ،عاشِق مرد زنانی
94
جے اوہ نظر کرے ول انبر، چمک نہ جھلّن تارِے
تارے جِس ول مِہریں آوے ،کر دا پار اُتارِے
95
نِیواں تکّے دھرتی لگن ،بِجلی دے چمکارے
ایسے رُوپ انُوپ کرم دے ،صِفت کرِیندے وارِے
96
تھوڑی تھوڑی صِفت مُحمّد، لِکھدا چل ہر جائی
نرمی پھڑ مت حُسنوں گرمی، کاغذ قلم جلائی
67
جے لکھ صِفت ثناء سُنائیں ،ِلکھ ِلکھ ورق بتیرے
لکھّوں ہِک نہ مُکدی مُولے، قِصّہ ٹور اگیرے
98
چؤدھاں برساں دے جد ہوئے، صاعد تے شہزادہ
سبھنیں صِفتیں اکّو جیہے، پر کُجھ شاہ زیادہ
99
کرنا ربّ دا اِینویں ہویا ،کھاندا پھیر زمانہ
عاصم شاہ خُوشی وِچ بیٹھا، کر دا جشن شہانہ
100
میر وزِیر بُلا پیارِے ،مجلس خُوب سُہائی
سُچے فرش فروش وِچھائے ،عِطراں بُوء مچائی
101
لیاؤ سُرخ شراب پُرانا، ہویا حُکم کُلالاں
پی کے مدھ ہوئے متوارے ،چمکن وانگ مشالاں
102
ہر جائے کافُوری شمعاں ،عجب سنواں بنایا
سوہنی صُورت زیور والے ،دسّے رُوپ سوایا
103
لے لے تان کلوّنت اُتارن، زُہرہ نُوں اسمانوں
تار طنبُور گھُوکار مچایا، کرے بیان حقانوں
104
دائریاں سِر پیر رلائے، بیٹھے حلقہ کر کے
کردے یاد پیارے تائیں، ذِکر سِینے وِچ کر کے
105
کئی قانُون سُراں دے کڈھّن ،قانُوں اُتّےسرندے
ہوون ناچ کھُماچ وجاون، واچ خیال حُسن دے
106
سُن سُن راگ ہوون مستانے، مارن چُٹکی تاڑی
چُٹکی تاڑی دا آوازہ ،زہرہ انبر تاڑی
107
سُندر بانکے نفر غُلاماں، بھر بھر دین پیالے
محبُوباں دے حُسن عجائب ،کھڑدے ہوش سمبھالے
108
عاصم شاہ خُوشی کر بیٹھا ،کھِڑدا وانگ گُلاباں
بیٹے طرف پُچائے تُحفے، بہُتے ہتھ نواباں
109
ہر ہر قِسم ہزار طرح دِی، بھلیوں بھلیاں وستوں
گِنتر ہوندی کد مُحمّد، قِصّہ اگّوں دس تُوں
110
شاہزادہ جاں تکڑا ہویا، آیا زُور ہنگاواں!
کہیا شاہ سپاہ گری دا ،اُس نُوں کسب سِکھانواں
111
مُلکاں شہراں فؤجاں اندر ،جو سن رُستم ثانی
لاون کانی تِیر اسمانی، دسّن ہُنر کمانی
112
نیزہ مار اُتار لیاون ،چؤکیدار انبر دے
سیفاں نال کریندے ٹوٹے ،سیمُر غاں دے پرَدے
113
برچھی تپک تے سیف طمانچے، خنجر چھُرا کٹارِی
نِیزہ بازِی تِیر اندازِی ،ختم کِیتی اُس سارِی
114
سیف ملُوک شہزادہ صاعد، طاق ہوئے ہر کسبوں
شاہزادہ شاہانے کمّوں ،ایہہ وزِیرِی وسبوں
115
ہو اسوار پیاد قواعِد ،کردا ہر ہتھیاروں
رُستم بہمن اسفندیاروں ،دھنّی ہویا تلواروں
116
تھوڑی مُدّت وِچ شہزادہ، ہویاسِکندر ثانی
عِلموں عقلوں زوروں شکلوں ،جو اؤصاف اِنسانی
117
نونہال حُسن دے باغوں ،بِے نظِیر شہزادہ
گُلبدن تے بدر مُنیروں، چہرے رُوپ زِیادہ
118
نواں جوان تے آن حُسن دِی، آن ہویا قد اُوچّا
جِس پاسے اوہ سرو لٹکدا، سوہے گلی تے کُوچہ
119
سیف ملُوک شہزادے ہِکدِن ،نال قضاء خُدائی
خُوشئیں خُوشئیں ڈیرے اپنے، مجلس خُوب سُہائی
120
جیؤنکر رسم شہاں دِی ہوندی، پہلا جشن بنایا
باپ اپنے دِی کر مہمانی، اوہ بھی کول سدایا
121
خُوب طرح دِی دعوت دِتّی، میر وزِیر امراواں
قدر بقدرِی خِلعت بخشی، کے کُجھ آکھ سُناواں
122
باپ اگّے نذرانے رکھّے ،بِیٹا ہویا سلامی
راجے رائے مُبارک دیندے، خُوشیاں مُلک تمامی
123
لکھ لکھ لوک پڑھن شُکرانے، فؤجاں تے مُلکیا
سجناں دے ول شادِی ہوئی، دُشمن ہیبت پئی آ
124
مِیر وزِیر گُزارن نذراں ،کِھڑیا پھُل بہاراں
پائی آب گُلاب شاہے دے ،ہویا چین ہزاراں
125
عاصم تک بیٹے دِیاں نذراں، نظراں تِھیں بھؤ کھاندا
سَو سَو وار ونڈے سِر صدقے، جے ربّ خُوشی پُچاندا
126
پی شراب ہویا خُوش وقتِی، کم تکّو تقدِیرِی
دِلگیرِی وِچ شادِی آوے ،شادِی تِھیں دِلگِیرِی
127
ساقی بخش شراب پیالا، توڑ طبع دِی سُستی
آیا حال مُحال عِشق دا، دِسّے نال درُستی
128
مُکھ دسال پیال پیالا، ہوواں مست خمُاروں
شاہزادے دِے وانگ مُحمّد ،صُورت دے جھلکاروں​

924​

 

جواب: سیف الملوک مکمل تحریری حصہ

شہزادے دا دوشاہ مُہرے ویکھ کے اِک صُورت تے عاشِق ہو جانا​

1
لِکھّے لِیکھ اوّل دے یارو، ہوندے نہیں کِنارِے
بادشاہاں نُوں پؤن قضیئے، کؤن اسیں بے چارے
2
بُہتے کم جگت تے جیہڑے ،بُرے ڈُھکن تقدِیروں
جے سؤ آپے ولّوں کرئیے، چنگے کر تدبِیروں
3
ہردل گھوٹ وسار بنائیے، لاون کان مصالحہ
مؤت آوے تاں وِچّوں پؤندا، گنڈھا مَؤہرے والا
4
عاصم شاہ پھِر شاہزادِے نُوں ،بھیجے وانگ عزیزاں
تُحفے بہُتے عجب عجائب ،پیؤ دادِے دِیاں چِیزاں
5
اگّے پیؤ عاصم دِے ہِک دِن، دِتّے عاصم تائیں
دو شاہ مُہرے تُحفہ کرکے، پِچھلی گل سُنائیں
6
اُس نُوں شاہ سلُیماں دِتّی، جِن آدم دِی شاہی
ایہناں دوہاں دِی اُلفت آہی، نال دِلاں دِی راہی
7
اوہ بھی شاہ شاہاں دا آہا، ایہہ بھی شاہ بہادر
ہِکدُوئے سنگ ورتن کر دے ،آہے دوئے اکابر
8
شاہ مہرے دِی گل سُناواں، اوہ شاہ مہرے کے سی
دُونہہ شکلاں دِی مُورت لِکھّی ،گوری کالے کیسی
9
قِسم حریروں ٹاکی سُچّی ذات، نہ اُس دِی لبھدِی
دُونہہ شکلاں دِی اُس تے صُورت، لِکھّی قلم عجب دِی
10
ہِک صُورت مرداوِیں آہی، آہی ہِک زنانی
سوہنے نقش حُسن دِیاں لاٹاں ،دسّن عُمر جوانی
11
وِچ صندُوقاں رکھّے آہے، عاصم اوہ شاہ مہرے
اوڑک اوہ بھی دیسی لیکن، دے تُحفے ہور موہرے
12
پِی کے مدھ کرے بخشِیشاں، بیٹے تے دِل ڈُلّھا
ہر ہر چِیز عجائب اُس نُوں، دیندا جاوے کھُلّا!
13
دِل وِچ کہندا اوہ سُلیمانی، تُحفہ بُہت اُچیرا
سیف ملُوک تائیں ہُن دیواں، اُس تِھیں کؤن چنگیرا
14
ہویا حُکم خزانچِیاں نُوں ،جلدِی قُفل اُتارے
اوہ سُلیمانی تُحفے والے ،آن صندُوق گُذارے
15
عاصم شاہ دھر اگّے اپنے ،چاء صندُوق کُھلایا
ہور صندُوق صندُوقے اندر، اوہ بھی باہر کڈھایا
16
اوہ بھی کھول کڈھّے شاہ باہر، اوہ شاہ مُہرے دوئے
سُندر شکل نُورانی چِہرے ،جھال نہ جھلّن ہوئے
17
بجلی دے چمکارے وانگن، ہر ہر نقش چمکدا
سُورج بی ہو ساہواں اُس دِی، جھال نہ سی جھل سکدا
18
تاب اوہدی تک آب نہ رہندی ،گؤہر لعل بدخشاں
دانشمند ہووے سؤدائی، جے ویکھے ول نقشاں
19
تن دی ویکھ صفائی رؤنق، چن بہے من مارے
کاغذ نُوں مت پوّے انگارِی، لکھّاں نہ بُہتی وارے
20
مُورت دِی تعریف لِکھن وِچ ،دِیوے لاٹ بُجھائی
میری بھی مت نظر نہ لگّے، لِکھّاں حرف خطائی
21
اوہ شاہ مہرے شکلاں والے، کر کے تُحفہ نادر
شاہزادے ول بھیجے آپوں، عاصم شاہ بہادر
22
نالے صاعد کارن ٹورے ،تُحفے وانگ ہُشناکاں
خُوب ہتھیار لڑائی والے، نالے عجب پوشاکاں
23
جس ویلے اوہ تُحفے پہتے، مست آہا شاہزادہ
نازک بدن اوائل عُمرے ،پیتوس نشہ زیادہ
24
ادھّی راتیں توڑی رہیا، سُتّا نیندر مِٹّھی
بعد اُس تھیں اُٹھ بیٹھا تاں پھر، چیز ٹِکّی اوہ ڈِٹھی
25
ہِک شاہزادہ دوجا صاعد، آہا کول حضُوری
لٹ لٹ لاٹ کرے چؤطرفے، شمع بلے کافُوری
26
اس گلّوں دِل تنگ شمع دا، کول پتنگ اج ہوندا
نالے ہسدی نالے روندی اتھرُ لہُو چوندا
27
ویکھ ہویا حیران شہزادہ، ہووے نہ معلُومی
یا ایہہ اطلس ہے خطائی، یا ایہہ دِیبا رُومی
28
نہ ایہہ قمشی چینی وانگر، مِثل نہ متعہ فرنگی
تِکلے نُوں ہتھ پا شاہزادے ،مُورت کیتی ننگی
29
کے تکّے اوہ صُورت کیسی، رؤشن چن فلک تھیں
نقش نگار بہار حُسن دِی ،بہتر حُور مَلک تھیں
30
جے مُنہ کرئیے ول اسماناں، سُورج پئے پچھاواں
جے کھڑئیے ظُلماتے مِلدا ،آب حیات سچاواں
31
ہر ہر نقش دئیے لشکارے، بہتر لاٹ چراغوں
دانّے ویکھ ہوون دِیوانے ،سڑدے ہوش دماغوں
32
مانی تے ارژنگ سیانے، جے ویکھن اک والے
کاریگریاں والے بھُلّن، سارے ہوش سنبھالے
33
جے لُقمان حکیم سیانا، ویکھے یا افلاطُوں
بُھلّن سبھ حساب عقل دے ،ہون شتابی مجنُوں
34
عالم جے پرہیزاں والے ،اَکھ چمکدی ویکھن
کفر اسلام نہ یاد رہن نیں، بُت ول متّھا ٹیکن
35
واہ نقّاش کریگر یارو، جس اوہ نقش لکھایا
واہ وا خالق سِرجنہارا، جس نقّاش بنایا
36
سیف ملُوک شہزادے جاں اوہ، مُورت ویکھی ساری
لگّی اگ ہویا دل اندر ،تپ کے وانگ انگاری
37
پہلی نظروں ہوش نہ بھُلّے جیو نہ رہیا ٹکانے
جیوں زلیخا پہلی خوابوں رکھّی شرم دھگانے
38
جادُوگر تصویر شہزادے ،چیر نہ کیتا ظاہر
جیؤنکر ڈائن نال نظر دے ،کھڑے کلیجہ باہر
39
اندر گُزری جے کُجھ گُذری، ظاہر حال نہ کیتا
دُوجی وار شراب پیالا، پھیر نویں سر پیتا
40
اچن چیت گئیاں کُھل اکّھیں، مارے عشق نقارے
لے ہتھیار لتّھا مل تھانے، کوٹ عقل دے مارے
41
ویکھ شہزادہ دؤلت والا، ظالم نے ہتھ پایا
بنھ لیاوے اؤج حُسن دِی سوہنا کیوں کہایا
42
اس تھیں کون چُھڈاوے یارو، ضامن نہیں وسیلہ
جے سؤمایا دؤلت دئیے ،کرئیے لکھ لکھ حیلہ
43
سر دِتّے بِن نہیں خلاصی، ایہو ایہدا ظُلمانہ
جے سؤ سر وٹاویں دئیے ،تردا نہ جُرمانہ
44
سر بھی اوس دہاڑے لیندا، جس دن آپوں منگے
نہیں تاں عاشق سر دیون تھیں، پہلی وار نہ سنگے
45
جے عشقے دی صفتیں آیوں ،رہسی دُور کہانی
دُشمن یار اپنے دی خُوبی ،کد تُدھ ترُت مُکانی
46
گھوڑا چرخ نہ مارچؤطرفی، سمجھ محُمدّؒ یارا
پندھ دُوراڈا قِصّے والا، رستہ پکڑ سوارا
47
سیف ملُوک شہزادے مُورت ،پھیر ڈِٹھّی دِل لاکے
ہو متفکّر کرے دلِیلاں، حیرانی وِچ جاکے
48
اس مُورت دِی صُورت رباّ ،ناہیں حد انسانی
یا ایہہ کوئی حُور بہشتی، یا کوئی سِرّ رباّنی
49
اس مُورت دا آدم کِتھّے،سُندر رُوپ گُمانی
نُور الٰہی ہے آ بیٹھا ،کایا دھار زنانی
50
دُوجی مُورت جو مردانویں، بیٹھی نال برابر
ہتھ اوہدے تے لال شرابوں ،دھریا کاسہ نادر
51
ایہہ مُورت شاہزادے تک کے، ہچھی طرح پچھانی
ہے تصویر ایہہ شکل میری دِی ،کر تدبیر سیہانی
52
دُوجی دا کُجھ پتہ نہ لگدا کؤن ،کوئی کس دیسوں
مت ہووے شاہزادی کوئی، ظن زنانے ویسوں
53
پھر مُورت ول ویکھ شہزادے ،جوش طبع نُوں آیا
جھلی گئی نہ جھال حُسن دِی، رُوح نِکلن تے دھایا
54
حُکمے باجھ نہ نکلن ہوندا ،جے سؤ کرے تیاری
پنکھی تنگ پیا وچ پنجرے ،جیونکر کرے اُڈاری
55
موری تھیں سر باہر کڈھّے، سارا نِکل نہ سکدا
سِرتوں چم لہے پر بھجن، پنجر نال پٹکدا
56
جاندا جاندا رُوح بدن وِچ ،رہیا پھیر اٹک کے
ہوش عقل دانائی ڈُبّی پے کے، پھیر اٹک کے
57
پاڑ پؤشاک سُٹّی شاہزادے ،آیا باہر گھر تھیں
ہو بیتاب ڈھٹّھا کھا گردی، گرمی سوز قہر تھیں
58
ساعت پچھے صاعد جاگے، پھیرے نظر چؤپھیرے
سُنجی پئی وچھائی دِسدی ،نئیں شہزادہ ڈیرے
59
صاعد اوّل خفگی کر کے ،پھیر جمعیت کردا
چھو کریاں وِچ سیر کرن نُوں، گیا ہووے مت گھردا​

 

جواب: سیف الملوک مکمل تحریری حصہ

60
ایس دلِیلوں صاعد تائیں، آیا جیؤ ٹکانے
سیج اُتّے پر اکھ نہ جُڑ دی ،رہیا ٹکا دھگانے
61
شاہزادے دے پچھّے صاعد ستریں جا نہ سکےّ
رکھ اُڈیک سجن دِی بیٹھا ،دروازے ول تکّے
62
یاراں باجھ آرام نہ آوے ،جچر نہ بہیے جُڑ کے
کُکّڑ بانگ دِتّی نئیں آیا ،اجے شہزادہ مُڑ کے
63
دھمّی رات ہویا خُوش ویلا، ملیاں بانگاں شہریں
سیف ملُوک فلک دے غم تھیں ،کڈھیاں خُونی نہریں
64
قطرے اتھرؤاں دے پُونجھے، نال پیراہن نیلے
ماتم سبز پوشاکی ساری ،دامن رکھے پیلے
65
صاعد اُٹھ سویرے ڈھونڈے ،کر کے فکر زیادہ
جاں بُوہے تھیں باہر آیا ،ڈِٹّھوس پیا شہزادہ
66
نہ کجُھ ُسُرت سنبھال بدن دی، لعل پیا وِچ گھٹّے
وانگ کپوُر ہویا رنگ پیلا، سینہ سرمُنہ پھٹّے
67
دُھوڑ و دھُوڑ ہویا تن سارا، لِیرولِیر پوشاکی
نہ اکھ پٹّے پیر ہلائے، آئی بہت ہلاکی
68
سینہ سارا لوہو بھریا ،نہؤاں نال کھُروٹھا
غیبوں بجلی پئی قہر دی، باغ حُسن دا لُوٹھا
69
عِطریں بِھنے کیس رنگیلے، رُلدے اندر مِٹّی
صاعد دؤڑ گیا پھر سرتے ،ویکھ سِرو سِر پِٹّی
70
جھبدے ہتھ نبض پر دھردا، نالے ساہ سِہاڑے
جاں اوہ پتہ نہ دیون جا توُس ،ایہہ گل سرے سُراڑے
71
پاڑ پؤشاک سٹیندا صاعد، رووے گھت کہاواں
گھائل ہویا شہزادہ میرا ،میں ہُن کِدھّر جاواں
72
ڈائن ڈچھ لیا ازغیبوں ،چنگا بھلّا سُتّا
کِتّھے چلیوں آپ شہزادے ،دے اسانُوں بُتّا
73
رووے تے کُرلاوے صاعد، ڈھے ڈھے پوّے اَپُٹّھا
کر فریاد پُکارے اُچا ،مُٹّھا یارو مُٹّھا
74
صاعد دا سُن شور کُکارا ،ہوئی خلق اِکٹّھی
ویکھ شہزادے نُوں سبھ بُھجدے ،جیؤں دانے وِچ بھٹّھی
75
سارے ہنجُو بھر بھر روون ،جیؤں ساون دِیاں باراں
دم درُود دُعائیں کردے ،صالح لوک ہزاراں
76
شاہزادہ پھر چالیو نیں، روندے یار چؤپھیرے
صاعد نے اوہ جا لہایا، اوسے اپنے ڈیرے
77
خدمت گار غلُام بے چارے، مُنہ سُکّا تردیدے
رؤنق رنگ ہویا متغیر، آئے درد رسیدے
78
وانگ یتیماں جا کھلوتے ،عاصم دِی درگاہے
بیٹھا شاہ مُصّلے اُتّے کر دا یاد اِلہٰے
79
صاعد نے شاہزادے والا ،سارا حال سنایا
عاصم شاہ ہویا سُن گہلا، جھَب بیٹے ول آیا
80
شاہزادے دے سینے اُتّے عاصم نے ہتھ دھریا
تھوڑی جان جُثّے وِچ باقی ،جاتوس اجے نہ مریا
81
کؤن نہیں پھر رووے اوتھے ،عاصم شاہ جد رویا
مجلس اندر شور کُکارا، ودھ حسابوں ہویا
82
ماسی پُھُپھّی بھیناں مائیاں ،کٹھّا ہویا قبیلہ
روون باہاں ٹُک ٹُک کھاون، تک تک مندا حیلہ
83
لکھ ہزار دِتّے سِر صدقے، ہوون ردّ بلائیں
آکھ مُحمّد اینہیں گلیں، کیونکر ٹلن قضائیں
84
شاہزادے نُوں خبر نہ کوئی، سِر تے ہون سیاپے
عاصم شاہ حکیم سدائے ،کیویں مرض سیہاپے
85
عالم اتّے طبیب نجُومی ،رملی کول بہائے
شاہزادے دا حال سُناؤ، عاصم شاہ فرمائے
86
اس دے راس ستارے اُتّے ،کیسی گردِش آئی
کے کُجھ پُوجا لگدی جس تھیں، ایہہ نحوست جائی
87
کرن طبیب حکیم تمیزاں، ویکھن نبض قرُورہ
اربع عناصر وِچ نہ گھاٹا، دِسدا لیکھا پُورا
88
گرمی سردی بادی خُشکی ،نئیں بُخار لہُودا
ہور کوئی ایہہ واءنہ وگیا، کرنا اللہ ہُو دا
89
پڑھ پڑھ سورۃ جِن مُزّمل ،عالم بھی دم پاون
گٹ تعویذ بنھن گل ڈولے، بتیاں کول دُھکھاون
90
بھر بھر دارے ہٹّے سارے، دُور نہ ہویا سایہ
اس سائے کئی لوک نسائے، عشقے سایہ پایا
91
مشر برہمن پنڈت پھولن، شاستراں تے پوتھی
آکھ مُحمّد عِشق کچہری، سبھناں دِی گل تھوتھی
92
آئی وار نجُومی والی ،تکّے راس ستارے
طالع اندر نظری آئے ،ظالم روگ ہتھیارے
93
کردا عرض نجُومی شاہا، ہور نہیں ڈر کوئی
پر اوہ ساعت عشقے والی، آن برابر ہوئی
94
اگّے اوہ گل سفرے والی، جیہڑی اساں دسالی
ایہہ نشانی پہلی اُس دی، ٹلدی نہ ہُن ٹالی
95
لمیّ اجے حیاتی اس دی ،مؤتوں ڈرو نہ ذرّہ
پر ہُن راج کمانا مُشکل، کرسی سفر مقرّہ
96
ترے راتیں تے ترے دہاڑے، اوویں رہیا شہزادہ
ہِکّو ساہ کھڑاکے لگّا ،نہ کُجھ کمی زیادہ
97
حالت ویکھ شہزادے والی، ہر ہِک نُوں غم دھاوے
دانشمند عِلاج دسالن، جے کُجھ مُنہ درآوے
98
کر کے تھکّے جتن ہزاراں ،ہوش نہیں اُس پھِردی
ریت سُکّی دِی کندھ اُسارن، ہتّھوں جاندی گِردی
99
عاشق دا جو دارُو دسّے باجھ مِلاپ سجن دے
اوہ سیانا جان ایانا، روگ نہ جانے من دے
100
مندے من دے روگ محُمدّؒ مندے نہیں دواواں
بید ہووے جے دلبر تاں ای ،بیدن کھول سُناواں
101
چؤتھا روز ہویا تاں صاعد ،دوُر کیتے سبھ دردی
کہیوس راتیں خواب ڈِٹّھی میں ،چنگی خیر خبر دی
102
ہک دوگلّاں نال شہزادے ،کرن دیو کھاں اوہلے
سچّی خواب کرے ربّ میری، مت ایہہ اکھّیں کھولے
103
دُور ہویا سبھ کوئی اوتھوں، ہِک نہ رہیا نیڑے
صاعد بہہ سرہانے اُس دے، ہِک کہانی چھیڑے
104
عاشق تے معشُوق کوئی سن، سوہنے مرد زنانی
درد فِراق ایہناں دے والی، کردا گل ویہانی
105
جے میں بھی اس گل ول جاواں، ایہہ قِصّہ چھُٹ جاندا
شالا توڑ چڑھے فرمائش، جاندا وقت وِہاندا
106
درد فراق ایہناں دے والی ،جاں پڑھ آیا پٹّی
جاں پھر گل ملن دی آئی ،شاہزادے اکّھ پٹّی
107
مُوہوں بول کہے صاعد نُوں، پھرایہہ گل سنُائیں
صاعد ہور کہانی کردا، اوّل آخر تائیں
108
عاشق تے معشُوق ملن دی ،جِس ویلے گل آوے
شہزادہ دل تازہ ہوکے ،پِھر اوویں فرماوے
109
صاعد نے ست واری مُڑ مُڑ ،تک کے طبع سُکھاندی
عاشق تے معشُوق ملن دِی ،نویں نویں گل آندی
110
خُوش آواز زُبان رسیلی، بُہتا عِلم دانائی
اخفش وانگ بیان کریندا، اثر اندر وِچ دھائی
111
ہک حکایت اثرے والی، کہنے والا دانا
ختم انداز ہتھوں جد چلّے، مارے تیر نشانہ
112
صاعد دے دل درد سجن دا، گل کرے دل لاکے
شاہزادے نُوں چنگّی لگّی، آکھے پھیر بُلاکے
113
کہے شہزادہ صاعد تائیں، تُوں بھنجال غماں دا
مڑایہہ گل سُنا اساہیں ،میں ول ہوندا جاندا
114
کتنی وار کہانی کیتی تاں، اۃس سُرت سنبھالی
گلّاں کرن لگا اُٹھ بیٹھا ،ہوئی ذرہ خُوشحالی
115
وَل ہویا تاں صاعد کہیا ،قسم تینُوں اُس ربّ دِی
جس نے خلقت پیدا کیتی، روزی لائی سبھ دی
116
بھیت دِلے دا دسیں مینُوں ،غم تیرے تھیں سٹردا
جس نُوں یار بنائیے آپوں پھر، اُس تھیں کے پڑدا
117
سیف ملُوک کہیا میں تینوں ،بیدن کھول سناندا
پرجے ہور کسے دے اگے، ہر گز کریں نہ واندا
118
صاعد کہیا سن شہزادے ،کے طاقت میں بندے
بھیت شاہاں دا جو کوئی پھولے، حال ہوون اُس مندے
119
کہے شہزادہ حال حقیقت، سُن صاعد دل جانی
باپ میرے جو تُحفہ گھلیا ،شاہ مُہرے سُلیمانی​

 

جواب: سیف الملوک مکمل تحریری حصہ

120
راتیں جاگ لدھّی اُٹھ ڈِٹھّی، تیر کلیجے لگّا
جھگا پاڑ ڈھٹّھا کھا گردی ،بُھل گیا اُسرگا
121
ہِک صُورت دِی مُورت اوتھے، لِکھّی نظری آئی
حکمت پاک خُداوند والی ،کرکے نقش سُہائی
122
آدم دِی کے قُدرت سرجے، ایسے رُوپ نیارے
قُدرت دے ہتھ نال بنائی، خالق اپن اپارے
123
جِگر کباب کرے تاب اُس دا، عقل دماغوں سڑدا
ہِک ہِک وال اُس مُورت والا، سؤ سؤ دِل کھُس کھڑدا
124
مائل کر دی شکل شمائل ،گھائل کرے جواناں
زینت زیب شہانہ سارا، دِسّے رُوپ زنانہ
125
ویکھن سات ہویا دل بِریاں ،لگاّ داغ کلیجے
لُوں لُوں لنب بلے سڑ اُٹّھے ، ماس ہڈی رَت بھیجے
126
دُوجی صُورت ہے مردانویں، اُس دے کول برابر
اوہ ہنوار میرے دِی مُورت ،کیتی نقش اکابر
127
اوہ شاہ مُہرے موہرے ڈِٹّھے، مہریں آندی گرمی
دُوجی وار تکّے تاں عشقے ،کیتی آن بے شرمی
128
کہے شہزادہ صاعد تائیں، توں بھی تک اوہ مُورت
مت مُورت دِی صُورت لبّھے، کر بھائی کوئی صُورت
129
جاں جاں اُس مُورت دِی صُورت، مینُوں نظر نہ آوے
صاعد بھائی صبر نہ دِل وِچ، مرساں ایسے ہاوے
130
صاعد کہیا باپ تیرے نُوں ،دسّاں ایہہ کہانی
اُس نُوں مت ہووے کُجھ معلم، دَسّے پتہ نِشانی
131
سیف ملُوک کہیا میں تینُوں، ورتی گل سُنائی
جے کُجھ عقل تیرے وِچ آوے، کرتُوں اگّوں بھائی
132
بھاویں باپ میرے نُوں دسّیں، بھاویں ہور کسے نُوں
کر تدبیر وزِیر اجیہی، صُورت دِسّے میں نُوں
133
صاعد نے شہزادے والی ،سمجھ حقیقت ساری
شربت ہِک بنایا جیہڑا ،آہا اُس دِی کاری
134
شربت دے شاہزادے تائیں، آپ گیا دربارے
عاصم شاہ اگّے اس جاکے ،حال سُنائے سارے
135
عاصم نُوں سُن گل عِشق دِی ،بُہت لگّی غمناکی
آپوں پَیر کُہاڑی ماری، کیتی آپ چالاکی
136
کر افسوس کہے میں آپوں ،کیتی بُہت نادانی
کاہنوں شہزادے ول بھیجے، اوہ تُحفے سلُیمانی
137
نبی سلیماں باپ میرے نُوں ،دِتّے ایہہ شاہ مُہرے
اُس بھی اگّوں تُحفے بھیجے، کیتے ورتن دوہرے
138
ہن اوہ دوئے گئے جہانوں ،کؤن نِشانی دسّے
کس دِی دِھی جہدی اوہ مُورت ،کس ولایت وسّے
139
عاصم شاہ سُن ایہہ قضیّہ ،بُہت ہویا درماندہ
ہتّھیں اگ لگائی گھر نُوں ،مُٹھا میں کرماں دا
140
فکر اندیشے صبر بھُلایا ،وِسّرگئیاں تدبیراں
ڈُبدا عقل اندیشے اندر ،جیؤں لوہا وِچ نیراں
141
کشتی ہوش ملاح عقل دِی ،گھُمّن گھیر فکر دے
بھجن ونجھ صلاحاں والے، پے گرداب نہ تر دے
142
نہ کجھ آوے جاوے چارہ، وانگ بیٹھا دلگیراں
عاصم شاہ دی ویکھ حیرانی، کیتی عرض وزیراں
143
شاہا شالادم دم ہوون، تیرے بھاگ سوائے
مولیٰ باغ خوشی دے تائیں، صرصر واء نہ لائے
144
دؤلت تے اقبال شہاں دے، دِن دِن ہون زیادے
سُتیاں چِرنہ لگّے شالا،سیف ملُوک شہزادے
145
یا قِبلہ غمناک نہ ہوویں، رکھ اللہ دی ڈھیری
بیٹے پاس چلو اُٹھ آپوں، اُس نُوں دِیو دلیری
146
ایہہ کہو شاہزادے تائیں، چنتا چِخا نہ بالے
سڑ دا عقل فِکر تے دانش ،بھانبڑ چنتا والے
147
یار تینُوں ربّ پاک ملانا، جے تُدھ قِسمت ہوئی
حیلہ وس میرا جو لگسی ،فرق نہ رکھساں کوئی
148
بھیجاں دانشمند وزیراں ،ہور مصّور دانے
عالم پھر کے صُورت ڈھُونڈن، ہر شہریں ہر خانے
149
اُس صُورت دِی حال حقیقت، جس جاؤں ہتھ آسی
حاضر آن کرن گے ایتھے، تاں تیرا غم جاسی
150
ایہہ صلاح وزیراں دِتّی، شاہ لگّی دل بھلّی
بیٹے نُوں جا دے دلیری، بچّہ رکھ تسلّی
151
کوشش بے شمُاری کرساں ،گھلّاں فؤج چؤپھیرا
مت مُورت دِی صُورت لبھّے ،ہووے مطلب تیرا
152
پرتُوں اپنا آپ سنبھالیں، ہوش رکھّیں وِچ جائی
کد شہزادے ناطہ دیندے ،جے نام پوّے سؤدائی
153
سیف ملُوک کہے سُن بابل، قسم مینُوں اُس ربّ دِی
ہوش عقل جیؤ جان نہ رہسی ،جے صُورت نئیں لبھدی
154
دھڑکے جان میری وچ جُثّے، تکّے ساعت گھڑیاں
عاصم حال بیٹے دا تک کے، ہنجُوں جھولی جھڑیاں
155
اوہ رُخسارے ارغوانی، ہوئے کیسر پیلے
نِمّوں جھان بیماری مارے ،نرگس نین رنگیلے
156
دھُوڑاں پے سُکایا خُشکی ،سُنبل ہریاں والاں
بدر مُنیر آہا جو چہرہ، دِسّے مِثل ہلالاں
157
حالوں پیا بے حال شہزادہ، باغ حُسن کُملایا
اُجّڑ گئی بہار پھُلّاں دِی، پتیاں رنگ وٹایا
158
لتّھے پیئے بوہٹے چھاپاں، کنگن باہاں والے
کلغی توڑے تاج اُتارے، زیور شاہاں والے
159
عاصم شاہ تک حال پُتّر دا، اگ لگّی بھڑکارے
اتھرُواں نے ساون لایا ،ٹھنڈیاں آہیں مارے
160
بیٹے نُوں لے جھولی بیٹھا، گھُٹ گھُٹ سینے لائی
آکھے سُن فرزندا تُوں ہیں، اکّھیں دِی رُشنائی
161
عُمر گئی غمناکی اندر، کر کر ربّ دِی سیوا
آئی باغ بہار خُوشی دِی ،لدھّوں مِٹّھا میوہ
162
کیسی واء غضب دِی جُھلّی ،ڈالی میوے والی
دھرتی نال پٹاک گوائی ،آئی خستہ حالی
163
دوہاں جہاناں اندر آہی ،تیری خُوشی گھنیری
تک تک مُنہ تیرا میں جیواں ،سُکھ حیاتی میری
164
تینُوں کے ہویا فرزندا، داغ لگائیوئی جانی
سدا بہار گُلاب حُسن دا، تیری نویں جوانی
165
کِس ڈائن نے ڈچھ لگایا، یا کِس نظر لگائی
دئے جہان دُعائیں تینُوں، پھڑیوں کِس بدُّعائی
166
اے سؤدائی بیٹا میرا، نہ کر بے قراری
آپ بی سڑدا میں بھی ساڑیں، چھڈ اِس کچّی کاری
167
نہ تُدھ کیتا ظُلم کسے تے ،نہ کوئی خُون کرایا
کیتا پاپ میرا کوئی بھارا، تینُوں دینا آیا
168
بُھل گئیاں سبھ کاراں تینُوں ،یا دنہ رہیاں بانکاں
ایسا غم نہ ڈِٹّھا ہوسی اگلیاں غمناکاں
169
دُشمن تیرے طعنے دیسن، کرسن بُہت ملامت
دوزخ سینے میرے تپسی، سجناں ہوگ قیامت
170
نہ کوئی صُورت والا ملیا ،یاری کسے نہ لائی
کہہ تُوں کس دے پچھّے بیٹا، اپنی آب گوائی
171
بیٹھ نچّلا کر خُوشحالی، چھڈ ایہہ جھورا من دا
ٹھنڈا لوہا کُٹیاں بیٹا، کوئی ہتھیار نہ بندا
172
کر کُجھ صبر تحّمل بیٹا، چھڈ ایہہ کھہڑاکیویں
خبر نہیں کوئی صُورت ہوسی، یا ایہہ مُورت اِینویں
173
لگّا روگ اَوَلّا تینُوں، دارُو نال نہ جاندا
نالے دِل تیرے نُوں کھا دُس ،جگر میرا بھی کھاندا
174
لاہ اُمِّید نہ ہُسّٹر جائیں، کرن دئیں کوئی چارہ
مت ربّ پاک سبب بنائے، میلے یارپیارا
175
نا اُمِّیدی وِچ اُمِّیداں ،رکّھیں آس کرم دِی
بہو مجلس داناواں والی، لوڑ کریں اِس کم دی
176
دؤلت مال نہ سٹّیں بیٹا، ہوئیں نہ ایویں بِیدل
دؤلت والے نُوں گھر اندر ،مطلب ہوندے حاصِل
177
دُنیا دِی ہر مُشِکل تائیں، دؤلت کرے آسانی
ڈاہڈے قُفل اُتارے ایہہ بھی، کُنجی ہے رحمانی
178
دؤلت تھیں مُکھ موڑ نہ بیٹا، چھوڑ نہیں ایہہ شاہی
دِن دِن لوڑ کراں گا میں بھی، دیگ مُراد اِلٰہی
179
صبر کریں تاں اجر ملے گا، آئی خبر کِتابوں
صبر اُتارے قُفل مُحمّد ہر ہر مُشکل بابوں​

1103​