اللہ میاں تھلے آ !

اج اک نظم کافی عرصے بعد نظر چوں گذری۔ ضیاء دور وچ ملتان دے اک پنڈ وچ وڈیریاں نے اک پنجاب دی دھی نال جو سلوک کیتا سی اوس دے زیر اثر اپنے دور دے مشہور شاعر سائیں اختر لہوری نے ایہہ نظم لکھی سی۔ سائیں اختر لہوری نوں تسی حبیب جالب دا پنجابی ورژن کہہ سکدے او۔ ایس نظم وچ سائیں جی نے ملک دی ایسی تیسی کرن والے ناسوراں دی نشاندہی کیتی اے۔ غریب بندے دی گزر بسر دا رونا رویا وے۔ تے اندر کھاتے ساہنوں کوئی پیغام وی دتا وے۔ سیاسی تے مذہبی وڈیرے تے جاگیردار اے اوہ طبقہ وے جہنے ہر ویلے ملک دی جڑاں کھوکھلیاں کیتیاں نیں تے عوام دا خون چوسیا اے۔ سب توں زیادہ میں مذہبی وڈیریاں نوں ایس چیز دا ذمہ دار سمجھدا واں کیوں جے ایہہ لوک باقی دونواں طبقیاں دی پشت پناہی کردے نیں۔ ایہہ چاہن تے سب فرقے بازیاں ختم کر کے عوام نوں نواں شعور دے سکدے نیں پر ایسا کرن نال ایہناں نوں اپنی دکانداری ختم ہوندی نظر آندی اے۔ ساہنوں درس دین والیاں دا اپنا ایس گل تے یقین نئیں کے روز آخرت اک اک گل دا حساب لیا جائے گا۔ باقی تسی نظم پڑھو تے وطن دی سلامتی دی دعا کرو کیوں کہ جے ایہہ وطن جے تے اسی سارے آں، جے ایہہ نئیں تے اسی کجھ وی نئیں۔ ہور وی بڑا کجھ لکھن نوں دل کر ریا وے لیکن ہمت نئیں پیندی۔۔۔۔۔۔۔۔
والسلام


ملٌاں قاضی ڈھڈوں کھوٹے
وڈھی کھا کھا ہو گئے موٹے
سچ آکھاں تے مارن سوٹے
مگروں دیندے فتوے لا
اللہ میاں تھلے آ ۔۔۔۔۔۔۔۔!

دیس دے ویہڑے ہو گئے سوڑے
جابر پھردے ہو ہو چوڑے
پنڈت ملاں بولن کوڑے
تو کیوں ہو گیا لاپرواہ ؟
اللہ میاں تھلے آ ۔۔۔۔۔۔۔۔!

ویکھ شیعے تے وہابی لڑ پئے
سنُی ڈانگاں لے کے چڑھ پئے
اک دوجے نوں قتل کریندے
آکھن ساڈا اک خدا
اللہ میاں تھلے آ ۔۔۔۔۔۔۔۔!

لکھاں ہتھ کرن مزدوری
چند کھاندے نیں گھیو تے چوری
رزق حلال نہ پیندی پوری
اوکھے ہو گئے لینے ساہ
اللہ میاں تھلے آ ۔۔۔۔۔۔۔۔!

ماڑے دی دھی کڈھ نچاندے
خلق نوں اس دا ننگ وکھاندے
گھر وچ دھی اے ، خوف نہ کھاندے
مول نہ کردے شرم حیاء
اللہ میاں تھلے آ ۔۔۔۔۔۔۔۔!

دھی کمی دی سوہنی ہووے
ووہٹی جے من موہنی ہووے
اوہدے لئی تے ہونی ہووے
تگڑے لیندے چک چکا
اللہ میاں تھلے آ ۔۔۔۔۔۔۔۔!

دھی ماڑے دی مار سٹی نیں
عزت لٹ ، وچ غار سٹی نیں
روندی تے کرلاندی رہ گئی
کول کھلوتے رہے بھرا
اللہ میاں تھلے آ ۔۔۔۔۔۔۔۔!

نیک محمد کدھر جاوے
روٹی رزق حلال کماوے
تیرا حکم تے طیب روزی
بن گیا اوہدے گل دا پھاہ
اللہ میاں تھلے آ ۔۔۔۔۔۔۔۔!

سائیں اختر لہوری

 

جواب: اللہ میاں تھلے آ !

ملک بِلال جی جے کر ایہہ نظم پُوری لِکھدے تے کیا ہی بات سی

 

جواب: اللہ میاں تھلے آ !

الکرم جی مینوں ایہہ نظم اینی ہی لبھی سی جے تہاڈے کول پوری موجود اے تے باقی حصہ لکھ دیو۔ میرے علم وچ ایہہ گل نہیں‌سی کہ ایہہ نظم ادھوری اے۔

 

جواب: اللہ میاں تھلے آ !

محترم الکرم جی میرے پڑہن وچ وی اینی ای آئی ہے اگر ہور ہے تے چھیتی لخ دیو

 

جواب: اللہ میاں تھلے آ !

میں وی اھک واری پہلے اے نظم سنی اے پر یاد نئی اتنی ہی سی کے کج حصہ ہور وی سی ۔

 

جواب: اللہ میاں تھلے آ !

میں ایہہ نظم جناح باغ دی چوپال وچ سائیں اختر لاہؤری جی توں‌ود سُنی سی
میرے کول مُکمّل نظم نہ ہون دی وجہ نال بِلال جی نُوں فرمائش کیتی اے
ایس نظم دے کُجھ ہور وی قطعے ہین
جِنہاں وِچوں دو لائناں مینُوں یاد آرہیاں نیں


تینُوں دھی ویاہنی پیندی
نانک چھک بنانی پیندی
فیر میں پُچھدا کِہڑے بھاء
اللہ میاں تھلّے آ

 

جواب: اللہ میاں تھلے آ !

لو جی پوری نظم لب گئی اے۔ طویل نظم اے اس واسطے حصے کر کے لکھاں‌گا۔

اللہ میاں تھلّے آ
از سائیں اختر حسین
​

۔۔1۔۔

اللہ میاں تھلّے آ
اپنی دنیا ویہندا جا
یا اسمانوں رزق ورھا
یا فِر کر جا مُک مُکا
اللہ میاں تھلّے آ

تینوں دھی ویاہنی پیندی
نانکی چھَک بنانی پیندی
رُسّی بھین منانی پیندی
لَتھ جاندے سبھ تیرے چا
اللہ میاں تھلّے آ

دھیاں نُوں تُوں جَمنے دیندوں
کُڑماں دے تُوں طعنے سہندوں
نال شریکاں کدے نہ بہندوں
مٹی جاندی کپڑے کھا
اللہ میاں تھلّے آ

تیرے گھر نہ دانے ہُندے
پاٹے لیف پڑانے ہُندے
کملے لوک سیانے ہُندے
پا دیندے تینوں گھبرا
اللہ میاں تھلّے آ

تیرا کوٹھا چوندا رہندا
بھِجدا رہندوں اٹھدا بہندا
دِسدا نہ تینوں چڑھدا لہندا
اُگ پیندا ہر پاسے گھا
اللہ میاں تھلّے آ

تیری ماں تے پیو نہ ہُندا
گھر وچ آٹا گھیو نہ ہُندا
جو تُوں چاہندوں سو نہ ہُندا
ویہندا وِکدی کِس کِس بھا
اللہ میاں تھلّے آ

بھکھ ننگ مینوں جیون نہیں دیندی
نِجڑی کپڑے سیون نہیں دیندی
ووہٹی مینوں کُون نہیں دیندی
گھر وچ لگ گئی مارشل لا
اللہ میاں تھلّے آ

ویکھ شیعے تے وہابی لَڑ پئے
سنّی ڈانگاں لے کے چڑھ پئے
اِک دوجے نوں قتل کریندے
آکھن ساڈا اِک خدا
اللہ میاں تھلّے آ

سدھا سادا ساؤ ہوندوں
مسکیناں دا بھاؤ ہوندوں
دفتر دے وچ باؤ ہوندوں
افسر دیندے مغز کھپا
اللہ میاں تھلّے آ

ویکھ دِھیاں لئی ماپے مر گئے
جان دی بازی لا کے ہرگئے
عزت دے گھر سُنجے کر گئے
کر گیا پہرے دار تباہ
اللہ میاں تھلّے آ

چوری دا الزام غریبی
روندی پھرے عنایت بی بی
پُت چھُڈاون لئی گل خاناں دی
لیندا مر گیا اُبھے ساہ
اللہ میاں تھلّے آ

تیرے گھر لئی چندہ منگدے
ڈر دے لوک نہ کولوں لنگھدے
سب نُوں گھر تے دے نہیں سکیا
اپنا گھر تے آپ بنا
اللہ میاں تھلّے آ
​

 

جواب: اللہ میاں تھلے آ !

۔۔۔2۔۔۔

نیک محمد کِدھر جاوے
روٹی رزق حلال کماوے
تیرا حُکم تے طیّب روزی
بن گیا اوہدے گل دھا پھاہ
اللہ میاں تھلّے آ

سَکے ویر دے بَلد وکا کے
بھین نے دھی نوں شگن لوا کے
اوہدے اُتے قرض چڑھا کے
رشتہ لَیا سو فیر پَرتا
اللہ میاں تھلّے آ

جابر مرد زنانی کٹن
بلدے چلھے اُتّے سُٹّن
نَک وڈھن تے گُتّاں پُٹّن
مگروں لِکھتاں دین پھڑا
اللہ میاں تھلّے آ

لِکھت ملے تے ملّاں لیکھے
پنج شریعت پان بھُلیکھے
دھی دا کون حلالہ ویکھے
اَپنے جُرم دی دین سزا
اللہ میاں تھلّے آ

ملّاں قاضی ڈھِڈوں کھوٹے
وڈھی کھا کھا ہو گئے موٹے
سچ آکھاں تے مارن سوٹے
مگروں دیندے فتویٰ لا
اللہ میاں تھلّے آ

ماڑے دی دھی کڈھ نچاندے
خلق نوں اُسدا ننگ وکھاندے
گھر وچ دھی اے خوف نہ کھاندے
مُول نہ کردے شرم حیا
اللہ میاں تھلّے آ

آکھن ظلم دی رسّی لمی
وچ بہشتیں جان گے کمی
دے کے تگڑے سوچ نکمّی
لُٹ لیندے ماڑے دے چا
اللہ میاں تھلّے آ

رانجھے چاواں نال سہیڑے
مِلیا دان نہ بَن گئے کھیڑے
سُنجے ہو گئے وسدے ویہڑے
جاندی واری لا گئے دا
اللہ میاں تھلّے آ

بھُکھ توں ڈر دی آئی بنگالن
منگدی روٹی کپڑا سالن
ویچن، رَن بِنا نہ پالن
رقماں وَٹ کے دین پھڑا
اللہ میاں تھلّے آ

شہراں وچ ہنیر نیں جھُلّے
بچیاں دے لہو فرشیں ڈُلھے
کتھوں لیائیے کھرل تے دُلے
ٹُر پین جیہڑے متھّا لا
اللہ میاں تھلّے آ

گلیاں دے وچ پھرے اداسی
پھیرا لا گئی موت دی ماسی
ڈر دی خلقت بن گئی داسی
نکلے وا دے نال تراہ
اللہ میاں تھلّے آ

دھی کَمّی دی سوہنی ہووے
ووہٹی جے مَن موہنی ہووے
اوہدے لئی تے ہونی ہووے
تگڑے لیندے چُک چُکا
اللہ میاں تھلّے آ
​

 

جواب: اللہ میاں تھلے آ !

۔۔۔3۔۔۔

دھی ماڑے دی مار سُٹی نیں
عزت لُٹ، وچ غار سٹی نیں
روندی تے کرلاندی رہ گئی
کول کھلوتے رہے بھرا
اللہ میاں تھلّے آ

سولاں سال دی روپ کماری
کِلو سونے نال سنگاری
جبراً چاڑھ سَتی تے ماری
پنڈت لے گئے نال سواہ
اللہ میاں تھلّے آ

گینگ ریپ نیں تھاں تھاں ہوندے
لاہ لیندے موئیاں دے بُندے
گھیو دی تھاں تے ورتن کُندے
مرچیں دیندے پھَک ملا
اللہ میاں تھلّے آ

ہتھیں چھُریاں جدھر جاندے
نکّوں کنّوں زیور لاہندے
ننگیاں لاشاں نہیں دفناندے
حُرمت دیندے ہو ودھا
اللہ میاں تھلّے آ

ویکھ وڈیرے غدر مچاندے
دھیاں نال قرآن نکاحندے
پتراں لئی دِت دات بچاندے
دھی دا حصہ لین لُکا
اللہ میاں تھلّے آ

لٹدے کئی دستور بنا کے
بندیاں نُوں مجبور بنا کے
کپڑے رُوں دی حُور بنا کے
انھّا لیندے آہرے لا
اللہ میاں تھلّے آ

ویکھ اپنے نیکاں دا کارا
مال یتیماں کھا گئے سارا
اِک بیوہ دا ڈھا کے ڈھارا
دِتّی اِک مسیت بنا
اللہ میاں تھلّے آ

اِک بیوہ دا پتّر مویا
آن شریکا کٹھّا ہویا
کجھ تے لگ گیا گور کفن تے
باقی گیا شریکا کھا
اللہ میاں تھلّے آ

پِنڈاں دے پنڈ خالی ہو گئے
لکھاں ہتھ سوالی ہو گئے
کاں باغاں دے مالی ہو گئے
بُلبل لئی نیں پنجرے پا
اللہ میاں تھلّے آ

گروپ ہتھوڑے مار کے چوٹاں
سِریاں پھیہندے وانگ اخروٹاں
فیر وی درجناں ہون رپوٹاں
ناکے توڑ کے ہون ہوا
اللہ میاں تھَلّے آ

دیس دے ویہڑے ہو گئے سَوڑے
جابر پھِر دے ہو ہو چَوڑے
پنڈت ملّاں بولن کَوڑے
توں کیوں ہو گئیوں بے پرواہ
اللہ میاں تھَلّے آ

دو دو ہتھیں مایا ہُونجی
کھا گئے پاک کتاب دی پونجی
تاج کمپنی ہوئی نہ لُونجی
تینوں وی لا گئے نی دا
اللہ میاں تھَلّے آ
​

 

جواب: اللہ میاں تھلے آ !

۔۔۔4۔۔۔

ہر وَستی وِچ بمب دھماکے
اُڈیا گوشت تے مر گئے کاکے
دَس دَس مَن دے لگ گئی دھاکے
بمباں دتّا ماس اڑا
اللہ میاں تھَلّے آ

ویکھ کیہ پُتراں ظلم کمایا
ماں ملت نوں آپ ہرایا
کھا گئے نیں جنت دا سایہ
چٹے جھاٹے پائی سوا
اللہ میاں تھَلّے آ

اَرباں ہتَھ کرن مزدوری
چَند کھاندے نیں گھیو دی چُوری
رزق حلال نہ پیندی پُوری
اوکھے ہو گئے لینے ساہ
اللہ میاں تھَلّے آ

ڈاکو، چوراں وچ یکجہتی
رَل کے چوری کرن ڈکیتی
رقماں دسن گھر دے بھیتی
جان محافظ اَکھ چُرا
اللہ میاں تھَلّے آ

ہو گئے سبھ ناکام ہٹاچی
وعظاں کر کر تھک گئے باچی
بند نہ ہویا لہو کراچی
امناں دے جھنڈے لہرا
اللہ میاں تھَلّے آ

کیہ پڑھدا میں سبز کتاباں
فرقہ بندی وچ نصاباں
اَقلیتاں نیں وچ عذاباں
ملّاں، فادر دین ہوا
اللہ میاں تھَلّے آ

جو کوئی گل لوکائی دی کردا
فاقے دکھ ہٹائی دی کردا
جابر نال ڈٹائی دی کردا
اوہنوں دینے دار چڑھا
اللہ میاں تھَلّے آ

کتھوں آون ایہہ دہشت گردے
کیہڑا مالک کس دے بردے
مارن لوکاں آپ نے مر دے
ناکے توڑ کے ہون ہوا
اللہ میاں تھَلّے آ

نشے جوانی نشیوں ہر گئے
مانواں زندہ پُتّر مر گئے
بھیناں دے گھر سنجے کر گئے
جیباں دے وچ پُڑیاں پا
اللہ میاں تھَلّے آ

ماڑے گھر دی عزت لٹی
پرچہ درج نہ ہو گئی چھُٹی
اُتوں پلس نے لائی جھُٹی
“حبس بے جا“ بن گیا لا
اللہ میاں تھَلّے آ

مہنگائی نے دتّا جھونا
چَٹنی ہو گئی دال سلونا
چلدا کوئی جادو ٹُونا
مَن سلوے نُوں فیر ورہا
اللہ میاں تھَلّے آ

لا قانون دی بالا دستی
بالا دَستاں لئی اے سستی
بِن پیسے دے مِٹ جائے ہستی
ماڑے نُوں نہ مِلن گواہ
اللہ میاں تھَلّے آ
​

 

جواب: اللہ میاں تھلے آ !

۔۔۔5۔۔۔

بُش بَنیا فرعون خُدایا
خلق دی نَپّی دھون خدایا
کھائے انسانی لَون خدایا
آ کے ساڈی دھون چھڈا
اللہ میاں تھَلّے آ

کِتھّوں آئے قحط طوفانی
بھُکھاں مارے بال سوڈانی
لے گئے گرجھ حقوق انسانی
کھاہدے چِیلاں جشن منا
اللہ میاں تھلّے آ

پھُلّاں جہے کشمیری بچے
جِویں کھنڈ کھنڈ کھڈونے سچے
مارن ڈوب کے وِچ چُو بچے
چشمیں دِتّا لہو رلا
اللہ میاں تھلّے آ

ہیرو شیما، ناگا ساکی
کچھ نہ چھڈیا بمباں باقی
ڈٹ گئے نیں پر ویکھ عراقی
لکھاں ہتھ پئے کرن دُعا
اللہ میاں تھلّے آ

اِک واشنگٹن دا باشندہ
اجے تِیک جو نہیں شرمندہ
جاپانی نیں فیر وی زندہ
ایہدے مونہہ وی جندرے لا
اللہ میاں تھلّے آ

قبضہ کر لیا گینگ گروپاں
مالک وچ کھلوتے دھُپاں
سرکاراں نے وَٹ کے چُپّاں
گھر گھر دِتّے وین پَوا
اللہ میاں تھلّے آ

منافع خور اجاڑن جھوکاں
دیس نوں چمڑے وانگوں جوکاں
کھلی لُٹ نہ روکاں ٹوکاں
دولت یورپ دین پُچا
اللہ میاں تھلّے آ

منڈیاں غیراں ہَتھ پھڑائیاں
اتّوں اَت چُکی دھڑوائیاں
چھڈ دے ہن توں بے پروائیاں
تِیجا جگ آزاد کرا
اللہ میاں تھلّے آ

اِک دُوجے تے پان لئی غلبہ
کر چھڈیا نیں کابل ملبہ
بند سکول تے مر گئے طلبہ
ایہناں توں اسلام بچا
اللہ میاں تھلّے آ

مُلاں پنڈت دھرم لڑایا
دوواں گھر تیرا قبضایا
پنڈت مسجد ملبہ چایا
ملاں دتّے مندر ڈھا
اللہ میاں تھلّے آ

سَت سَت سال دے کاکے منھے
مل خردین عربی دھنّے
اونٹھ دوڑاون اُتّے بنھّے
مارن بچے شغل منا
اللہ میاں تھلّے آ

فیض کوی دامن منڈیلے
جالب نے دکھ بھُگتے جھیلے
لڑے جمہور لئی البیلے
لگا حق لئی سارو پھاہ
اللہ میاں تھلّے آ
​

 

جواب: اللہ میاں تھلے آ !

۔۔۔6۔۔۔

ہے تُوں ہر تھاں حاضر ناظر
فیر وی تگڑے فاسق فاجر
کئی کئی عُمرے کر کے تاجر
کیویں لیندے ٹیکس لُکا
اللہ میاں تھلّے آ

کیوں کیتے نی ماڑے پیدا
کیہ سی تینوں ایہدا فیدا
نہ کوئی کُلیہ نہ کوئی قیَدا
تگڑے لیندے لُٹ لُٹا
اللہ میاں تھلّے آ

توں وسیں شہ رگ توں نیڑے
کیوں نیں رنگ نسل دے جھیڑے
مذہباں کیوں انسان نکھیڑے
خوش کیوں ہوندے لہو وگا
اللہ میاں تھلّے آ

ماں مِٹّہر نوں در توں موڑن
مسکیناں دے دل نوں توڑن
زر دی اَگ نوں گھر وچ جوڑن
حشر دیہاڑا دین بھُلا
اللہ میاں تھلّے آ

پا دے سانوں چنگے راہے
تیتھوں ہوئے جہڑے گُمراہے
لائے قفل توں رَکھ نِگاہے
قفل تُڑا کے راہے پا
اللہ میاں تھلّے آ

نال تیرے میں لا لئی یاری
مگروں لاہ دے بھُکھ بیماری
لعنت ہے سرمایہ داری
آ کے میرے نال مکا
اللہ میاں تھلّے آ

فِر وی تینوں سجدے کرنآں
ازمائشاں لئی دُکھڑے جَر نآں
مظلوماں لئی جیوناں مرنآں
ظالم میتھوں رَہن خفا
اللہ میاں تھلّے آ

---ختم شد---
​

 

جواب: اللہ میاں تھلے آ !

واصِف حُسین جی شالا ہسدے وسدے رہوو !
بڑی وڈّی خاحِش پُوری کِیتی جے۔ بِلال جی نے چنگی لڑی چھیڑی اے۔
پر تُساں انت کر چھڈیا اے۔ میں ایہہ نظم سائیں اختر لاہؤری جی دے کول بہہ کے سُنی سی پر ہُن مینُوں پُوری نئیں سی پئی لبھدی
تُساں ایہہ پاڑا پُٹ کے بُہت ودھیا کم کیتا جے
رب تُہاڈی حیاتی کرے ؛آمین :

 

جواب: اللہ میاں تھلے آ !

واصف صاحب کج باقی تے نئیں رئی

 

جواب: اللہ میاں تھلے آ !

میرے خیال وچ تے پوری اے۔ ویکھو اگر کسے ہور کول کوئی اضافہ ہے تے میرا کلام وی پورا ہو جائے گا۔

 

جواب: اللہ میاں تھلے آ !

ایہہ وی کوئی نظم ہے جے ؟ :143:

 

جواب: اللہ میاں تھلے آ !

ہجے تک تے نہ اے نظم لبھی اے تے نہ ادھا کوئی شعر یا شاعر دا ناں۔

 

جواب: اللہ میاں تھلے آ !

وڈی مہربانی بےباک جی پر ایتھے اردو لخن دی اجازت نیئں۔ایہہ پنجابی چوپال اے

 

جواب: اللہ میاں تھلے آ !

جناب واصف حسین صاحب !‌ تہاڈی بہت بہت مہربانی ، واقعی تسی بڑا محنت نال ایہہ نظم لبھی اے ، شکریہ ۔

 

اللہ میاں تھلے آ

​

 

​

 

الکرم ، واصف حسین ، زیرک ، سین ، ھارون رشید ، آصف احمد بھٹی​

 

بوہت ودھیا جی

 

ودھیا چون
مرحبا ملک بلال تے واصف حسین