سُندری - مسعود احمد چودھری

اَج وی ہڑھ دازور نہ ٹٹا تے نہ بیڑی ٹھلی- مہانیاں نے جواب دے دتا تے دریائوں پار جان والے مسافر تھک ہار کے ڈیگر ویلے پچھانہہ پرتن لگ پئے- اجہے سمے کجھ ایسے وی مسافر ہوندے سن جیہڑے بہت دوروں آون پاروں واپس نہیں سن جا سکدے تے مجبوراً اوہناں نوں دریا دے کنڈھے والے پنڈ ای رات کٹنی پیندی سی- نیڑے تیڑے دے پاندھی تے گھرو گھری چلے گئے پر اک سیٹھ جیا بندہ تے اک اوہدا کاما کسے توں پچھ رہے سن کہ اساں رات کٹنی اے۔ اوہناں نوں کسے نے دس پائی کہ لمبڑداراں دی حویلی چلے جائو اوہ پاندھیاں نوں منجی بسترہ تے روٹی ٹکر وی دیندے نیں-

اوہ ساڈی حویل دے بوہے اگے آکے کھلو گئے تے اندروں کسے دے باہر آون دی اڈیک وچ سن- میں باہر نکلیا تے اوہناں پچھیا لمبڑداراں دی حویلی ایہو ای اے''؟ میں اوہناں دی مجبوری نوں سمجھ گیا- انج وی ایہہ کوئی نویں گل نہیں سی- جس دن وی دریا لانگھا نہ دیندا کوئی نہ کوئی پاندھی حیولی وچ آیا ای رہندا سی- ایسے کر کے میری ماں ہڑھاں دے دناں وچ نوراں نائن نوں شام تک گھر ای رکھی رکھدی سی کیوں جے پروہنیاں لئی روٹی ٹکر دا سر بندھ کرنا ہوندا سی-

دوواں پروہنیاں نوں منجیاں تے بٹھا کے حقے دے پچھیا پر اوہ حقہ نہیں سگریٹ پیندے سن- پانی دھانی پیایا- ترکالاں پٹیاں تے ان پانی کھوا کے' بسترے وچھا کے میں ویہلا ہو کے سکول دے کم وچ رجھ گیا-

اٹھویں جماعت وچ پڑھدا ساں- اودوں پاکستان دی عمر 7 سال سی تے میں 15 ورھیاں دا ساں- دریائوں پار پنج پنڈ پاکستانی علاقے وچ سن تے اوس توں اگے انڈیا دا علاقہ شروع ہوندا سی- اوہناں پنج پنڈاں دے وسنیکاں لئی آر پار جانا اوکھا کم سی- خاص کر اوہناں دناں وچ جد دریا گاہن نہیں سی ہوندا- ایناں پنڈاں دے وسنیک عام طور تے اک دوجے نوں جان دے سن- پر ساریاں پروہنیاں نوں تے ہر کوئی نہیں سی پچھان سکدا- ایسے پاروں گلاں سنن وچ اوندیاں سن کہ کجھ لوک ایس جگہ تو بارڈر پار کر کے سمگلنگ دا دھندا کردے نیں-

ادھی رات نوں جد میری جاگ کھلی تے سیٹھ واجد تے اوہدا کاما مھینا مسیح اجے تک گلیں رجھے ہوئے سن- میری فیر اکھ لگ گئی- سرگی توں پہلاں اٹھیا تے اوہ دوویں اجے وی جاگ رہے سن- پتہ نہیں کڑیاں لمیاں کہانیاں سن جیہناں کارن اوہ ساری رات ستے نہیں سن- سویرے اوہناں نوں چھاہ ویلا کرا کے میں سکول دی راہ لئی تے اوہ دوویں دریا ول منہ کر گئے-

کوئی مہینے بعد اوہ دوویں فیر آئے پر آئے اوس ویلے جد مہانا بیڑی ٹھل کے ٹر گیا سی-تے اوہ رات وی اوہناں نوں ساڈی حویلی وچ کٹنی پئی- مھینا مسیح اک عجیب مخلوق سی- سنڈے ورگا قد کاٹھ تے رج کے کالا رنگ- ہتھاں پیراں تے گوڈے گوڈے میل- لاگے بیٹھے بندے نوں اوہدے کولوں شاہن اوندی سی- سر دے والاں وچ ککھ پھسے ہوئے سن- کپڑے دھوان دی وی اوہنے کدے کھیچل نہیں سی کیتی تے نہ بدلن دی- لگدا سی اودوں ای بدلدا ہونا اے جد پاٹ جاون- میلے کچیلے دند تے لال لا مسوڑھے- جد سہدا تے اوہدے کولوں ڈر لگدا- اوہدے ساہ دی سوکر دور بیٹھے بندے نوں وی سنائی دیندی سی- سیٹھ واجد نے اوہدی تعریف کردیاں دسیا کہ اوہ تن چار من بھار چک کے وی عام بندے وانگ ای ٹر سکدا اے- پہلے دن جد اوہناں اگے باراں روٹیاں رکھیاں- سیٹھ نے صرف اک روٹی کھاہدی پر مھینا مسیح باقی یاراں دیاں یاراں ای روٹیاں- دال دا بھریا ہویا چھنا تے بالٹی لسی دی چاڑھ گیا تے خورے اجے وی رجیا سی کہ نہیں۔ بندہ کاہدا سی جن سی اوس رات مھینے نے میرے نال گلاں کردیاں پچھیا- ''توں کدے فلم دیکھی اے-'' نہیں- میں اوہنوں جواب دتا کیوں جے اس زمانے پنڈاں تھاواں وچ فلم دا ناں ای سندے ہوندے ساں فلم دیکھی نہیں سی- اوہ مکروہ جہیا ہاسا ہس کے آکھن لگا ''انڈیا وچ بہت سوادی فلماں لگدیاں نیں'' تے فیر ہولی جہی میرے کن کول آکے آکھن لگا جے توں اک دن میرے نال چلیں تے تینوں انڈیا دی فلم وکھاواں- کتھے؟ میں اوہنوں پچھیا- ایدھر اودھر ویکھ کے مینوں کہن لگا-''

''انڈیا وچ'' اک میری عمر ہولی تے دوجا ذہن کچا تے کچے کچ ای کردے نیں-

مہانے نے پانیاں دے پیر حضرت خضر دا ناں دھیا کے ونجھ پھڑیا تے بیڑی دا پہلا پور مونہہ ہنیرے ای پار لا دتا- اگلے دن چھاہ ویلا اساں انڈیا دے اک پنڈ تخت سنگھاں دے نمبردار سورت سنگھ دی حویلی وچ کیتا- چھاہ ویلے توں بعد سیٹھ تے مھینا اپنے کم کاج لئی نمبردار دے منڈے نہال سنگھ دا سنگ کر گئے۔ تے میں کلا ای حیولی وچ رہ گیا- کولھی جئی دوپہر ہوئی تے سورت سنگھ دی سوانی پریت کور حویلی وچ آئی- میں ویکھیا بھانویں اوہدی جوانی دی دوپہر ڈھل چکی سی پر پیجا بن جٹی واقعی سردارنی لگدی سی- مینوں سہمیا ہویا ایانا ویکھ کے میرا ناں پچھیا تے فیر پیار نال گھر لے گئی- ویڑھے وچ منجی ڈھا کے مینوں بٹھایا تے اندروں میرے لئی دودھ لین چلی گئی- باہرلا بوہا کھلن دی آواز سن کے میریاں نظراں بوہے ول گیاں- انج لگا جویں میں سفنا ویکھ رہیا ساں- ستیاں نہیں جاگدیاں اک پری ورگی کڑی اندر اوندی نظر آئی- کڑی کیہ سی انج لگا جویں کوئی حسن ہنیری ویڑے آ وڑی ہووے اوہدے ہتھ وچ اخبار سی- اوہنے میرے نیڑے آکے پاکیزہ تے معصوم جہیا پرنام کیتا پر میں پرنام دا جواب نہ دے سکیا- خورے میرے بلھ سیتے گئے سن- اوس حسن دے شاہکار نوں ویکھ کے انج لگا جویں میری نبض کھلو گئی ہووے اکھیاں نوں جھمکن دی جاچ ای بھل گئی سی- سکول دی یونیفارم چٹے رنگ دی سلوار قمیض تے ہلکے آسمانی رنگ دی سلکی کناری والی چنی- گورا چٹا تے سندوری رنگ کالیاں تے نشیلیاں اکھاں۔ سیاہ کالے چمکیلے پراندے توں بے نیاز لمیاں والاں نے اوہدے چھمک ورگے لک نوں کجیا ہویا سی- کسے ماہر مصور دا پنسل نال تراشیا ہویا مجسمہ- کڑی نہیں آکاش توں اتری کوئی مخلوق سی- اوہدی ہلکی ہلکی معصوم مسکراہٹ ویکھ کے کئی وار میرے دل دی دھڑکن بند ہون پئی- دل وچ آیا کنا چنگا ہووے جے ایہہ جیڈی سوہنی اے ایڈا سوہنا ایہدا ناں وی ہووے۔ اک اوپرا پروہناں ویکھ کے اوہ اک دو لمحے میرے کول کھلوتی- اوہدیاں پھل دیاں پتیاں ورگیاں بلھیاں اجے کھلن ای لگیاں سن جے اوہدی ماں نے واج ماری ''سندر کور ایہہ دودھ دا گلاس پروہنے نوں دے آ'' دل خوش ہوگیا اوہدا ناں وی اوہدے ورگا سی- اوہ دودھ دا گلاس لین گئی تے اوہدی تائی گورمیت کور نے نال دے گھروں کندھ توں دی جھاتی ماردیاں آکھیا ''نی کڑے پریتو- مبارک ہووے سندر کور فرسٹ ڈویژن وچ پاس ہوگئی اے- مینوں تے ہنے ای راجی نے دسیا اے- پریت کور نے جواب وچ آکھیا ''تائی نوں وی مبارک ہووے'' سندر کور اک بے جان مورتی دے ہتھ وچ دودھ دا گلاس پھڑا کے چلی گئی- گلاس وچ کوئی بہتا دودھ تے نہیں ہوندا پر پتہ نہیں کیوں دودھ مکن دا ناں ای نہیں سی لے رہیا- سندر کور دے بلھاں تے لا جونتی پھلاں ورگا ہاسہ سی- خورے ایس لئی کہ اوہ اج مڈل دے امتحان وچوں فرسٹ ڈویژن وچ پاس ہوئی سی- گھڑی مڑی مینوں تک کے ہسن تے مینوں خےال اوندا خورے ایس لئی تک رہی اے کہ میرا ابا وی پیار نال مینوں پت سندر آکھ کے بلائوندا سی تے خورے سندر کور نوں وی میں سندر لگدا ہوواں- اوہدا ویڑھے وچ لٹکدی مٹکدی پھرنا کیہ سی اک حسن دا محشر سی- اوہنوں ویکھ کے کسے شاعر دا گیت میرے بلھاں تے نچ کھولتا-

جس سرونوں ٹردیاں تکیا نہیں

اوہ اوس مٹیار نوں ویکھ لوے

جیہڑا رستہ گھر دا بھلیا نہیں

اوہ اوس مٹیار نوں ویکھ لوے

میں سرونوں ٹردیاں تے ویکھ ای لیا سی تے ہن گھر دا رستہ بھلن نوں وی جی کردا سی- ایناں سوچاں وچ ڈبا ساں- سورج وی لہہ گیا سی تے ڈیگر ویلا ہوگیا- سندر کور دی ماں کڑی دے پاس ہون تے پرات وچ گڑ پا کے ہیڈ ماسٹرنی دا شکریہ ادا کرن چلی گئی تے سندر کور نوں کہہ گئی ہانڈی روٹی دا آہر کر لئیں- گھر پروہنے آئے ہوئے نیں۔

سندر کور میرے سامنے چھلا چونکا کر رہی سی- میرا جی کیتا اوہ میرے نال کوئی گل کرے۔ لگدا سی اوہدا جی وی چائوندا سی کوئی گل کرن نوں۔ پر اک تے اوہدی سنگن والی عمر تے اتوں اک اوپرا منڈاکندھاں نوں تے کن ہے سن- پر اسیں دوویں گونگے ساں… فیر میں بڑا حوصلہ کر کے پچھیا ''سندر کیہ پکا رہی ایں؟ اوہنے دسیا پروہنیاں لئی اچیچ کرنا ساڈی ریت اے۔ ایسے لئی سور دا ماس پکا رہی آں- پر اسیں تے ایہہ نہیں کھاندے- کیوں جے ایہہ مسلماناں لئی حرام اے- ایہہ سن کے اوہ پریشان ہوگئی- تے اوہ ویڑھے دے دوجے پاسے چگدے ککڑ ککڑیاں نوں آ آ کر کے دانے پائون لگ پئی تے فیر اوہناں وچوں چراٹ مار کے اک ان بانگا ککڑ پھڑ لیا- ککڑ دے کڑکائون تے اوہدی تائی دا پنجاں ستاں ورہیاں دا کڑی ورگا منڈا بچن سنگھ آگیا- تے سندر کور نے آکھیا بچنیا جا مسیتوں مولوی کولوں حلال کروا لیا- میرے لئی اوہنے دوجے چھلے تے ککڑ والی توڑھی دھر دتی- پر میں ویکھیا کہ اوہو ڈوئی اوہ سور والی ہانڈی وچ پھیردی سی تے اوہو ککڑ والی ہانڈی وچ- میں آکھیا سندر کور سور والی ڈوئی پھیرن نال ککڑ وی حرام ہوگیا اے۔ اوہ بڑی پریشان ہو کے پچھن لگی- اوہ کیوں؟ میں اوہنوں کجھ ہور آکھ کے پریشان کرنا نہیں ساں چاہندا- گل ولا گیا تے اوہنوں پچھن لگ پیا ''پڑھن توں بعد کیہ کرن دا ارادہ اے۔''اوہ کجھ دیر چپ رہی تے فیر نخرے بھرے انداز نال آکھیا مہندی لا کے ڈولی چڑھاں گی کسے سوہنے منڈے دی- میں سندر کور نوں جویں جویں ویکھدا ساں تویں تویں ویکھن دی تریہہ ودھدی جاندی سی- جی کردا سی اوہ گلاں کردی جاوے تے میں سندا جاواں- کم کردی کردی اوہنے کئی واری میرے مونہہ ول انج تکیا جویں اوہدیاں نظراں کجھ گواچا ہویا لبھ رہیاں ہون- مینوں اوہدیاں اکھاں وچ انجانے تے پاکیزہ جہیے پیار دے ڈورے نظر آئے ''تہاڈا ناں کیہ اے'' اوہنے جھکدی جھکدی نے پچھیا- جد میں دسیا کہ ناں تے میرا کجھ ہور اے پر میرا ابا مینوں پیار نال پت سندر کہہ کے بلائوند اے- تے اوہنے تحریلی تے کواری جہی مسکراہٹ بلھاں ہیٹھ لکائوندی نے چنی دا نکا جنا گھنڈ کڈھ لیا تے ہولی جہی آکھیا ''ٹھیک ای ناں رکھیا اے تہاڈے ابے نے'' فیر اکھاں اکھاں وچ خورے کنیاں گلاں ہویاں- تے انج لگدا سی جویں اسیں مدتاں توں اک دوجے دے جانو ہاں- میں ہولی جیہی پچھیا میرا جی کردا اے جے تینوں سندری آکھ کے بلاواں- اوہنے سنگدی سنگدی نے آکھیا جویں تہاڈی مرضی'' سندری' سندری' سندری' جی کردا سی ایہو لفظ کہندا رہواں-

باہرلا بوہا کھلا- اوہدی ماں آگئی تے ساڈیاں گلاں دا سلسلہ مک گیا- ماں نے پچھیا دوجی ہانڈی وچ کیہ پکایا ای- ''ککڑ نکے پروہنے لئی'' سندر کور نے دسیا- رات نوں روٹی کھان لگیاں میں بہانہ لایا کہ میرا گلا خراب اے- میری بے بے آہندی ہوندی اے گلا خراب ہووے تے مرچاں والی چیز نہیں کھائی دی- اوہ سارے ہس پئے- پر سندر کور اصل گل سمجھ گئی تاں ای اوہ نموجھاں جہی سی- تے میں روٹی گڑ نال کھاہدی تن دن تے دو راتاں سورت سنگھ دی حویلی وچ گزاریا ہویا ویلے بھلاواں وی تے نہیں بھل سکدا- سیٹھ واجد تے مھینا ہر روز اپنے کسے کم ٹر جاندے تے مینوں حیولی چ کلا ای چھڈ جاندے۔ میرے اکلاپے نوں دور کرن دن وچ کئی وار سندر کور' آئوندی رہندی- کدے لسی لے کے کدے دوپہر دا کھانا تے کدے کئیاں وچھیاں نوں پانی ڈھائون اسیں ڈھیر گلاں کردے پر فیر وی دل چاہندا گلاں نہ مکن- سندر کور نے میرے گھر دیاں جیاں بارے کئی واری پچھیا تے فیر آکھیا لگدا اے تہاڈا اپنی ماتا جی نال بڑا پیار اے- تیرے دن دیاں ترکلاں پیا تے مھینے مسیح نے سورت سنگھ نوں آکھیا ٹانگہ منگوا دیو میں منڈے نوں فلم دکھائون جانا اے- میرا جان نوں جی نہیں سی کردا- میں سوچ رہیا ساں کہ سندری نالوں سندر ہور کہڑی فلم ہونی اے-

پر میں انکار نہ کر سکیا تے اوہناں دے نال ٹر پیا- گھروں نکلن لگیاں سندری ڈیوڑھی وچ کھلوتی ہوئی سی- میں اوہدے ول ویکھیا تے مینوں انج لگا جویں اوہدیاں اکھاں کہہ رہیاں سن ''نکے پروہنے نہ جا'' کنا چنگا ہوندا میں اوہدی گل من لیندا پر اپنے پنڈوں تے میں آیا ای فلم ویکھن ساں۔ مہینے نوں کویں ٹالدا-

پنجاں میلاں تے شہر سی- فلم دیاں ٹکٹاں لے لیاں- مھینا مسیح سینمے دے بروہاں والے کھوکھے توں سگریٹ لے رہیا سی جد اوہنے پیسے دتے تے کھوکھے والے نے ویکھ کے آکھیا ''ایہہ تے پاکستانی روپئے نیں'' چھیتی نال مہینے نے اوہدے کولوں پیسے پھڑ لئے تے کھیسے وچوں کڈھ کے انڈیا دا دساں دا نوٹ دتا پر کھوکھے والا سانوں عجیب عجیب نظراں نال ویکھن لگ پیا- سینمے وچ جا بیٹھے- مہینے مینوں دسیا کہ ایس فلم دی ہیروان مدھو بالا اے جہنوں لوک حسن دی دیوی آہندے نیں پر جدوں فلم شروع ہوئی تے میرے مونہوں نکل گیا- ''سندری'' مہینے نے میری ایہہ گل نہ گائولی کیوں جے اوہنوں پتہ نہیں سی کہ سندری کون اے- فلمی سکرین تے ہور وی اداکار اوندے ہونے نیں پر مینوں صرف سندری دے علاوہ کجھ وی دکھائی نہیں سی دیندا- اجے تھوڑی فلم چلی سی جے اک انسپکٹر پولیس تے چار پنج سپاہی آگئے- اوہناں سانوں سینمے چوں باہر کڈھ کے اکھاں بنھ کے جیپ وچ سٹ لیا تے جیپ اچیاں نیویاں راہواں اتے نسن لگ پئی تے انج اسیں نویں پینڈے پے گئے۔ اکھیاں تے پٹی ہون کارن کجھ نظر نہیں سی اوندا پر سندری دیاں اکھاں جیپ دے اگے اگے صاف نظر اوندیاں سن تے بار بار کہہ رہیا سن '' میں آہندی ساں نا نہ جا'' جد ساڈیاں اکھیاں توں پٹی لاہی گئی تے اسی اک تھانے ورگی بلڈنگ وچ ساں- بغیر کجھ پچھن دسن توں اک بڈھے تے ان پڑھ جئے تھانیدار نے گجدی آواز وچ آکھیا ''کڈھ دیاں گا تہاڈی ساری جاسوسی'اوہنے اٹھ کے مہینے نوں پنج ست سوٹیاں مار دتیاں۔ اجے میرے ول اوہنے سوٹی اگری سی- جے میریاں کناں نے سندر دی آواز سنی ''ایہہ میرا پروہنا اے ایہنوں کجھ نہ آکھیو'' میرے مونہہ ول ویکھ کے تھانیدار اوتھے ای کھلو گیا- اینے چر وچ اک وڈے افسر دی جیپ تھانے وچ آکے رکی- سارے عملے نے سلوٹ کیتا- اوس افسر نے ساڈے بارے پچھیا- پوری گل سن کے اوہ حکم دے گیا ''ایہناں نوں خفیہ پولیس دے گھلو'' رات حوالات وچ کٹی- اگلے دن سانوں اک ایسے گنجے سر والے افسر دے پیش کیتا گیا جیہڑا بغیر کجھ پچھے اکھاں نال ساڈے چہریاں توں کنا چر کجھ پڑھدا رہیا- فیر اوہنے مینوں کلے نوں بلا کے پچھیا- میں ساری گل سچ سچ دس دتی- اوہنے مہینے کولوں کجھ وی نہ پچھیا تے اک حوالدار نوں بلا کے آکھیا- ''صرف سمگلر نیں جاسوس نہیں۔ ایناں دا چالان کر دیو-''

عدالت نے دوسری پیشی تے چھ چھ مہینے قید دی سزا سنا دتی- دن اجے اندر باہر سی اک سپاہی جیل والیاں نوں کہہ رہیا سی- ''سانبھو اپنے پروہنے''- اوس دن توں اسیں گورداسپور جیل دے پروہنے بن گئے- باقی قیدی اندر جا رہے سن- سانوں دوواں نوں جیل دی ڈیوڑھی وچ ای ٹھہرائی رکھیا- اک قیدی نے پچھیا ''نویں آئے او'' ہاں! میں اوہنوں جواب دتا- اوہنے دسیا کہ ایس جیل دی ریت اے کہ نویں اون والیاں نوں پہلے دن سلامی تے دوجے دن ناشتہ کرایا جاندا اے- سلامی تے ناشتے والی گل میری سمجھ وچ نہ آئی- میں قیدی ول سوالیہ نظراں نالتکن لگ پیا تے اوہنے آکھیا تہانوں ہنے پتہ لگ جائے گا- فیر اک سپاہی اندرلے گیٹ توں اندر لے گیا- ڈپٹی جیلر نے جیہڑا مہینے وانگوں اک اگڑ توس جہیا بندا سی- مہینے دا ناں پچھیا تے جرم- تے فیر ٹھاہ ٹھاہ کردے پنج ست تھپڑ مہینے دے مونہہ تے مار دتے۔ ایہہ اوہناں دی پہلے دن دی سلامی سی- مہینے توں بعد ڈپٹی جیلر گجدا ہویا مینوں وی سلامی دین اگے ودھیا پر خورے کیوں اوہدے ہتھ رک گئے۔ اک آواز سنائی دتی- ''ایہہ میرا پروہنا اے ایہنوں ہتھ نہ لاویں-''

میرا چہرہ ویکھ کے اوہدا غصہ ٹھنڈا پے گیا- ڈپٹی اپنے دفتر چلا گیا تے سانوں جیل دی اک بیرک وچ لے گئے۔ اگلے دن ای سویر ہوئی- باقی دے قیدی اپنی اپنی مشقت تے لگ گئے پر سانوں اوتھے ای رکھیا- بیرک دے نمبردار قیدی نے دسیا- پہلا دن اے تہانوں ناشتہ کرائونا اے'' ایہہ سن کے میں سمجھ گیا کوئی سلامی ورگی گل ہونی اے۔ جے نمبردار نے اپنے نال چلن دا حکم دتا-جیل دے ویڑے وچ جیلر کرسی ڈھا کے بیٹھا سی- جیل دی ریت سی کہ پہلے دن قیدیاں نوں پٹھیاں لماں پا کے پنج پنج لتر مارے جاندے سن-

جیلر نے کڑکدی آواز نال مہینے نوں لمیاں پین دا حکم دتا پر مہینا لما نہ پیا- دو تن واری جیلر دی آواز گونجی پر مہینے دے کن تے جوں تک نہ رینگی- اک وسل وجی تے پنج ست ڈانگاں والے سپاہی آگئے- جیلر دے اشارے تے اوہ مہینے نوں ڈانگیں ڈھہہ پئے۔ پر مہینا اوس ویلے تک لما نہ پیا جد تک بے ہوش ہو کے ڈگ نہ پیا- میں کول کھلوتا کمب رہیا ساں کہ خورے میرے نال کیہ ہووے گا- اج اک واری فیر سندری دی آواز آئی ''ایہہ میرا پروہنا اے انہوں کجھ نہ آکھیو'' جیلر نے میرے مونہہ تے کجھ دیکھیا تے سپاہیاں نوں واپس جان دا اشارہ کیتا- کجھ دیر بعد مہینا اٹھیا- کپڑے جھاڑ کے جیلر نوں آکھن لگا مرداں نوں اپنے آپ لما پینا مہنا اے- گل ہوئی نا صاحب! تینوں سواد آیا اے ناشتہ کرائون دا تے مینوں ناشتہ کرن دا- جیلر نے اک ڈھیڑ واری مہینے ول ویکھیا تے فیر اپنے دفتر چلا گیا-

ہن اسیں پکے مشقتی قیدی ساں 10 سیر منج کٹنا روز دی مشقت سی- میری کچی عمر تے سکولیا منڈا- میں کویں مشقت کر سکدا ساں- پر صدقے جاواں اوس ماں دے جنے مہینے ورگا جنا جمیا سی- باقی قیدی اجے اپنی اپنی مشقت وی پوری نہیں سن کردے جے بارہ وجے توں پہلاں مہینا میری وی تے اپنی وی 20 سیر منج کٹ کے سر دے والاں ہار باریک کر چھڈدا سی تے پٹ تے تھاپی مار کے ڈرائونا تے مکروہ ہاسا ہس کے آہندا ''اجے جوان دا جسا پگھرن لگا سی جے منج مک گئی اے-''

جیل وچ وی اک وکھرا جہان آباد ہوندا اے- ون ون دی لکڑی' بھانت بھانت دیاں بولیاں تے ون سونے جرم' رات نوں قیدیاں دیاں بریکاں وچوں رنگا رنگا دیاں لے سریاں تے کجھ مدھر تے کومل سراں وچ انترے تے استایاں گائون دیاں واجاں اوندیاں- اج وی ماہیے دے اوہ بول مینوں نہیں بھلے جیہڑی ہر روز زنانہ بیرک وچوں ماجھاں کپتی جیہڑی سردے سائیں دا سرلاہ کے جیل آئی سی بڑی حسرت نال گائوندی سی-
؎

اڈ جاواں میں ہوا بن کے

جندریا جیل دیا شالا ٹٹ جا خدا کر کے

نال دی مردانہ بیرک وچوں سوہن سنگھ جیہڑا بھونڈ عاشق دے ناں نال مشہور سی تے اوہ کسے مٹیار دے عشق دے روگ کارن جیل آیا سی- اوہدا اکلوتا بیت جیہڑا اوہ جد ترنگ وچ ہندا تے مچھ نوں وٹ چاڑھ کے تے موہڈا ہلا کے اکثر سنائوندا ہوندا سی اجے وی میرے کناں وچ گونجدا رہندا اے کہ ؎

روپ کواری دا

دن چڑھدے دی لالی

ساڈی بیرک وچ میرے اک پاسے مہینے دا کھڈا سی تے دوجے پاسے بابے تاجے دا- جہنوں لوک تاجا پکھنڈی وی آہندے سن- بابے تاجے نوں اوہدیاں شریکاں نے بے گناہواں ای قتل دے کیس وچ پھسا دتا سی- بابا تاجا ہولے دل والا بندہ سی- رون روان والیاں گلاں کرنا اوہدی عادت سی- ایسے پاروں کوئی وی قیدی اوہنوں اپنے لاگے والے کھڈے تے ٹکانا نہیں سی کرن دیندا- اوہدے ہر ویلے روندیاں رہن تے ای لوکی اوہنوں تاجا پکھنڈی آہندے سن-

اوہنوے جد آکھنا میرے نکے نکے پوترے سوہنا تے کمالا اپنی دادی کولوں پچھدے ہونے نیں کہ ساڈا بابا کتھے وے تے اوہ وچاری کیہ جواب دیندی ہونی ایں- گھر لیلا رکھیا ہویا سی قربانی لئی خورے اوہنوں کسے پانی دھایا ہونا اے کہ نہیں- کدے اوہنے اک چڑی ول ویکھ کے آکھنا میرے نالوں تے ایہہ چڑی چنگی اے جیہڑی اڈ کے جیل توں باہر وی جا سکدی اے تے میں نہیں جا سکدا- فیر اوہنے بکیں بکیں رون لگ پینا- اوہدیاں گلاںسن کے میریاں اکھاں وی ترپ ترپ کرن لگ پیندیاں تے میں باجے تاجے دے کھڈے کولوں اٹھ کے ہور کھڈے تے چلا جاندا-

جیل وچ سندری دا خیال اک پل وی میرے ذہن وچوں نہ وسریا اوہدی یاد لا بیٹھی سی ڈیرہ میرے دل دے وہڑے جیل وچ قیدیاں نال ملاقات کرن تے پابندی تے نہیں ہوندی پر غیر ملکی قیدیاں نال تعلق ظاہر کرن توں ہر بندہ ڈردا اے- ایسے لئی سردار سورت سنگھ نے اک واری وی ساڈی ملاقات نہ کیتی- حالانکہ اوہ بڑی پہنچ والا بندا سی- وڈی عید جیل وچ ای آئی- عید و الے دن اک سپاہی نے دستر خوان وچ بدھا ہویا سانوں ڈھیر سارا کھانا دیندیاں آکھیا سردار سورت سنگھ نے کسے بڑی وڈی سفارش نال تہاڈے لئی کھانا باہروں گھلیا اے- کپڑا کھولیا- دو قسم دا سالن سی- ککڑ دا لائون وی سی تے گڑ دی روڑی وی- روٹیاں وچوں اک رقعہ نکلیا جہدے وچ لکھیا سی-

''نکے پروہنے! ہانڈی پکائوندیاں میں ککڑ وچ سور والی ڈوئی نہیں پھیری- اینویں جھکدا نہ رہیں- اج عید اے- رج کے کھائیں۔ تے جے گلا خراب اے تے گڑ وی گھلیا اے-''

''سندری''

ایہہ پڑھ کے میں کھانا کیہ کھانا سی- اج میرے اندر وی بابے تاجے دی روح سما گئی سی- سارا دن بلک بلک کے روندا رہیا- رات وی روندیاں لنگھ جاندی جے سندری خواب وچ آکے نہ آہندی کہ
''حوصلہ تے دلیری جواناں دا گہنا ہوندا اے''

کنا بھاگاں والا دن سی جد جیلر نے مینوں تے مہینے نوں اپنے دفتر وچ سد کے آکھیا- تہاڈی چنگی کار کردگی تے تہانوں اک مہینہ پہلو ای رہا کیتا جا رہیا اے- کل تسیں آزاد ہوووگے- اوس رات اک پل وی میری اکھ نہ لگی- خوشی تے غم ساری رات اکھاں ساہمنے نچدے رہے- خوشی ایس گل دی کہ کل رہائی ملن والی اے۔ غم اس پاروں کہ ہن سندری دا ملک چھڈنا پئے گا- ایتھے ہوندا تے خورے کدے مل ای پیندی جیل وچ وی حوصلہ دین والی-

دن چڑھیا تے جیل دی گڈی تے بٹھا کے اک افسر تے تن چار سپاہی سانوں اوسے بارڈر تے لے گئے جتھوں اسیں انڈیا وچ داخل ہوئے ساں۔ جیل والے بارڈر دے کنڈھے تے سانوں چھڈ کے چلے گئے پر میرے پیر اگے نہیں سن ٹر رہے۔ پیر اپنے آپ ای پچھانہہ نوں ٹر پئے۔ سندری دے گھر ول- مہینا پچھوں واجاں مار رہیا سی- پر اوہدیاں واجاں لئی میرے کن بولے ہوگئے سن- میں ہور تیز ٹرن لگ پیا- واہو دھائی کردا لگا جا رہیا ساں جے اک بڑی سریلی آواز سنی جہیڑی کہہ رہی سی رک جا- رک جا- میرے پیر کھلو گئے- تے اج میں فیر اک جاگدیاں سفنہ ویکھن لگ پیا- ساہمنے سندر کور پلکاں اتے موتی سجا کے کھلوتی سی- اج نہ اوہدے چہرے تے الھڑ شوخیاں نہ پھلاں ورگا کوارا کوارا ہاسا سی- اج اوہ اک سیانی عمر دی متاں دین والی دانی جہئی دیوی لگ رہی سی- اوہنے بولن دی بڑی کوشش کیتی پر کنبدے بلھاں چوں آواز نہیں سی نکل رہی- اوہنے مینوں لہندے پاسے انگلی نال اک ہستی ول اشارہ کیتا- میں ویکھیا تے ساہمے چٹی چادر وچ لپٹی ہوئی میری ماں کھلوتی سی- اج نہ اوہدے چہرے تے نمبردارنی والا رعب داب سی تے نہ آواز وچ چودھرانی والا کھڑکادڑ کا- اوہدیاں بلھاں تے لوری ورگے بول سن- بغیر ہونٹ ہلائے ممتا وچ ڈبی آواز نال کہہ رہی سی-
''وے جیون جوگیا

جوانیاں مان سوہنیا

ایدھر تک ایدھر دو مانواں نیں

اک ماں تے

دوجی دھرتی ماں سوہنیا

تے میرے پیر اپنے آپ ای پچھانہہ پرت پئے-

 

بہت خوب :a180:

 

شیر افضل صاحب اپنے ایمان نال کہنا تُسی ایہہ پوری کہانی پڑھی اے ؟ اگر پڑھی اے تے اک اک لفظ سمجھ آ گیا تہانوں ؟؟؟

سچی دسناں جے رب نوں جان دینی اے تے !! :twisted:

 

ھن ایڈی وی فارسی نیں لکھی، ساری گل شوق دی اے

 

پڑھی تو پوری ہے سو فیصد سمجھ آنے کا دعویٰ میں نے نہیں کیا۔

 

چلو چنگی گل اے جناب ! جنی کی تہانوں سمجھ آئی اے اوہدا اندازہ ایس پنجابی چوپال وچ تہاڈے اُتے دتے گئے جواب نال ہو جاندا اے :119:

 

پوری دنیا دی گلاں دی سمجھ اللہ تعالٰی نے بس تہانوں ہی دتّی اے ۔

 

ہُن تُسی غصہ کر گئے ہو شیرافضل پائی !!

میں معافی چاہنا اگر کوئی گل تہانوں بری لگی اے۔

 

جواب: سُندری - مسعود احمد چودھری

گل شیر افضل صاحب دے سمجھنے دی نئیں بلکہ مصنف دے سمجھان دی ہے۔ تحریر اوہو ہی بہتر ہندی اے جہڑی پڑھن والے نوں پوری طرحاں اپنے وچہ گم کر لیوے تے پڑھن والا اآپے ہی پوری طرح سمجھ جاوے۔